احمد خاتمی؛ نادره شاه آبادی؛ علیرضا صالحی؛ ابوالفضل مرادی رستا
چکیده
این پژوهش تلاش می‌کند به معرفی یک شاعر دوره بازگشت ادبی به نام «دیوان مذنب بدایونی» با روش تحلیلی بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که مذنب چگونه توانسته با استفاده از علوم ادبی و کاربرد ماهرانة فنون بلاغی و دقت در انتخاب واج‌ها، واژه‌ها و ترکیبات بدیع، موسیقی دلنشینی ایجاد کند که به اهداف خود؛ یعنی رساندن پیام و ایجاد التذاذ ادبی ...
بیشتر
این پژوهش تلاش می‌کند به معرفی یک شاعر دوره بازگشت ادبی به نام «دیوان مذنب بدایونی» با روش تحلیلی بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که مذنب چگونه توانسته با استفاده از علوم ادبی و کاربرد ماهرانة فنون بلاغی و دقت در انتخاب واج‌ها، واژه‌ها و ترکیبات بدیع، موسیقی دلنشینی ایجاد کند که به اهداف خود؛ یعنی رساندن پیام و ایجاد التذاذ ادبی بر مخاطبش منجر شود؟ با بررسی و تحلیل متن‌شناسی و چگونگی کاربرد فنون بلاغی در دیوان مذنب مشخص شد که سبک سخنوری شاعران دوره عراقی را (به‌ویژه سعدی و حافظ) از حیث زبانی، ادبی و معنایی حفظ کرده است. توجه این شاعر به عناصر بلاغی برای هر چه زیباتر بیان کردن تصویرهای ذهنی خود، به کلامش استحکام بخشیده و بیانگر ویژگی‌های سبکی شعر اوست؛ کنایات و استعاراتِ خالی از هرگونه تکلف و تصنع و گزینش‌های واژگانی منحصربه‌فرد از ویژگی‌های غزلیات این شاعر توانمند است. پربسامدترین آرایه بدیع لفظی مورد استفادة وی تکرار و واج-آرایی و در بدیع معنوی، مراعات‌نظیر، تلمیح، تضاد، پارادوکس و اسلوب معادله هستند. هدف این پژوهش علاوه بر مشخص نمودن شگردهای به کار رفته در صنایع بدیعی و صورخیال در دیوان مذنب، اثبات این موضوع است که کاربرد انواع موسیقی تا چه میزان بر نظم آهنگ شعر او تأثیر گذاشته و چگونه با استفاده از این ترفندهای هنری و ادبی، معنا و مفهوم شعر را به خواننده القا کرده است.
بلاغت فارسی
مسروره مختاری؛ نوشاد رضایی
چکیده
اسطوره در اساس با مشاهدة پدیدارهای باشکوه طبیعی آغاز می‌شود. اقوام کهن مشاهده‌های خود را از طبیعت با شیوه‌ای انسان‌گونه و به زبانی استعاری تشریح می‌کردند. برخی از اسطوره‌شناسان با رویکرد زبان‌شناسانه تا این حد پیش رفته‌اند که با تطور زبانی و ریشه‌شناسی از طریق اعادة معنای اصلی نام خدایان، اشیا و داستان‌های منقول به معنای حقیقی ...
بیشتر
اسطوره در اساس با مشاهدة پدیدارهای باشکوه طبیعی آغاز می‌شود. اقوام کهن مشاهده‌های خود را از طبیعت با شیوه‌ای انسان‌گونه و به زبانی استعاری تشریح می‌کردند. برخی از اسطوره‌شناسان با رویکرد زبان‌شناسانه تا این حد پیش رفته‌اند که با تطور زبانی و ریشه‌شناسی از طریق اعادة معنای اصلی نام خدایان، اشیا و داستان‌های منقول به معنای حقیقی راه یابند؛ اما رویکرد زبان‌شناختی در اساطیر منوط به بررسی ریشه‌شناختی واژگانی نیست، بلکه روش بررسی نمادهای زبانی است که در لایه‌ای از کلان‌بافت‌های افسانه و قصه روایت می‌شود؛ بنابراین با یافتن زبان نمادین، بازنمایی اساطیر به‌سوی انسجام پیش می‌رود نه زبان‌پرشی. در پژوهش حاضر متن شاهنامه به‌دلیل بستر اصیل و غیر ترجمه‌ای آن و گیل‌گمش به‌دلیل متن کهن اسطوره‌ای نیز ترجمة ادبی آن انتخاب شده‌است. از آنجا که رویکرد پژوهش زبان‌شناختی است، برای در نظر گرفتن خطای زبانی، چند بند از متن ایتالیایی نیز با متن فارسی تطبیق داده شده‌است. پژوهش حاضر به روش تحلیلی-توصیفی و به‌صورت کتابخانهای انجام گرفته‌است. پس از بررسی در پیکرة زبانی پژوهش چنین حاصل شد که نمادها و سمبل‌های زبانی هرچند در لایه‌های بیرونی و سطحی زبان، خودکار و مربوط به زبان نوشتار متن است، اما در لایه‌های درون‌بافتی متن باتوجه به ارجاع عصرهای زندگی بشری، بازنمایندة روابط زبان و اسطوره و تأثیرپذیری اسطوره از زبان مستتر است.
محمود مهرآوران
چکیده
سیمین دانشور، از موفق‌ترین نویسندگان زن در ادبیات معاصر ماست که با داشتن سبک شخصی توانست آثار زیبایی را خلق و به ادبیات کشورمان ارائه کند. سووشون مهمترین و کامیاب‌ترین اثر وی مخاطبان زیادی را از همان آغاز تا به امروز به خود جلب کرده است. آثار دانشور، بخصوص سووشون از جنبه‌های مختلف تا به امروز مورد بررسی قرار گرفته است. این مقاله ...
بیشتر
سیمین دانشور، از موفق‌ترین نویسندگان زن در ادبیات معاصر ماست که با داشتن سبک شخصی توانست آثار زیبایی را خلق و به ادبیات کشورمان ارائه کند. سووشون مهمترین و کامیاب‌ترین اثر وی مخاطبان زیادی را از همان آغاز تا به امروز به خود جلب کرده است. آثار دانشور، بخصوص سووشون از جنبه‌های مختلف تا به امروز مورد بررسی قرار گرفته است. این مقاله میکوشد با آوردن نمونهها و به روش توصیفی- تحلیلی ارتباط عناصر تصویری (تشبیه و استعاره) با درونمایه این اثر، مورد بررسی قرار گیرد. تشبیه و استعاره دو عنصر کلیدی است که سیمین دانشور از آنها در پروردن درونمایة سووشون بهره برده است. در ابتدا تشبیهات و بعد از آن استعارات طرح شده و به طور تحلیلی ارتباط آنها با درونمایه بررسی و مقاصد نویسنده در مورد استفاده از این تشبیهات و استعارات بیان گردیده است. دانشور با تشبیه و استعاره بیشتر کوشیده است که اشخاص، صحنهها، روحیات و خلقیات را توصیف یا تعبیر کند؛ بنابراین تصویرهایش بیشتر مستقیم، روشن و واضح است. این تصویرها و توصیفها نثر رمان را تا حدودی شاعرانه کرده است.
غلامرضا کریمی فرد
چکیده
ملمّع دراصطلاح ادب، ازفنون و ابداعات شعر فارسی وعبارت از این است که شاعر شعر خود را بطورتلفیقی، به دو زبان (ملمّع دراصطلاح ادب، از فنون و ابداعات شعر فارسی وعبارت از این است که شاعر شعر خود را بطورتلفیقی، به دو زبان (غالباً فارسی وعربی) بسراید. نخستین شعرملمّع را ابوالحسن شهید بن حسین بلخی حکیم وشاعرمعاصر با رودکی (متوفای 329)سروده است. ...
بیشتر
ملمّع دراصطلاح ادب، ازفنون و ابداعات شعر فارسی وعبارت از این است که شاعر شعر خود را بطورتلفیقی، به دو زبان (ملمّع دراصطلاح ادب، از فنون و ابداعات شعر فارسی وعبارت از این است که شاعر شعر خود را بطورتلفیقی، به دو زبان (غالباً فارسی وعربی) بسراید. نخستین شعرملمّع را ابوالحسن شهید بن حسین بلخی حکیم وشاعرمعاصر با رودکی (متوفای 329)سروده است. در دوره های بعد مولوی، سعدی، حافظ، خواجویکرمانی وفخرالدین عراقی از کسانی هستند که دستی در شعر ملمّع داشته اند. ما درپژوهش حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام می‌شود، درپی پاسخ به این پرسش هستیم که: صوَر بلاغی درملمّعات حافظ درچه سطحی از ارزش بلاغی است ؟ دراین پژوهش، پس از بررسی شعرهای عربی حافظ، مشخص شد که عناصربلاغی آنها، درعین حال که قابل مقایسه با شاعران نکته پرداز عرب نیست، خالی ازظرافت ها ودقایق رندانة زبانی هم نیست. ریختن الفاظ عربی درقالب ساختار ذهنی و زبانی فارسی درکنار آرایه های متعدد ادبی، عربیات حافظ را در ترازوی بلاغت سنگین می‌کند تا آنجا که می‌توان پاره ای از شعرهای عربی او را مانند شعر فارسیش زبانزد و درمواقع مختلف استفاده کرد.
پروین ربانى؛ محمد راستگو؛ سعید خیرخواه
چکیده
یکی از مهمترین ویژگی‌های عین‌القضات فارسی نویسی اوست آن هم با زبانی بسیار استوار و استادانه. و از همین روی بررسی آثار او از نگاه نثر فارسی، تاریخ زبان، سبک شناسی و ... اهمیت ویژه دارد. به ویژه که از نظر زمانی نیز مربوط به قبل از مغول است و آثار قبل از مغول اهمیت بیشتری دارند.این مقاله بر مبنای مطالعه‌ی درون متنی، سبک شناسانه و نظری ...
بیشتر
یکی از مهمترین ویژگی‌های عین‌القضات فارسی نویسی اوست آن هم با زبانی بسیار استوار و استادانه. و از همین روی بررسی آثار او از نگاه نثر فارسی، تاریخ زبان، سبک شناسی و ... اهمیت ویژه دارد. به ویژه که از نظر زمانی نیز مربوط به قبل از مغول است و آثار قبل از مغول اهمیت بیشتری دارند.این مقاله بر مبنای مطالعه‌ی درون متنی، سبک شناسانه و نظری است که به شیوه‌ی تحلیلی – توصیفی و کتابخانهای تنظیم شده است. دامنه و قلمرو تحقیق، متون سه جلد نامه‌ها و تمهیدات است. در آثار فارسی عین‌القضات سبک عراقی را همراه با صنایع لفظی و صورخیال و ویژگی‌های زبانی و اندیشه‌های بکر و نغز وی در زمینه‌های گوناگون چون: قرآن، عرفان، فقه، کلام، فلسفه و ادب فارسی و عربی می‌توان یافت. چند برگی از مقاله نیز به سبک شخصی حضرت قاضی اختصاص داده شده است. این آثار در قلمرو فکری بیشتر به مضامین عرفانی چون: آداب سلوک، رابطه‌ی پیر و پیرو و ویژگی‌ها و وظایف هریک مختص شده است و در قلمرو ادبی استشهاد از آیات و احادیث، تمثیل و اشعار و امثال فارسی و عربی و کنایات بیشتر رخ می‌نماید. در قلمرو زبانی عربی‌گرایی و کاربرد افعال در اشکال خاص از بسامد بالایی برخوردار است. در سبک شخصی آوردن عبارات کوتاه عربی در پایان بیشتر بندها و کاربرد واژه‌های دشوار و غیررایج از بقیه‌ی موارد گوی سبقت را ربوده‌اند.
بلاغت فارسی
نفیسه آقاخانی؛ امیرحسین مدنی
چکیده
انوری ابیوردی را به‌دلیل طرز تازه و شیوۀ خاصی که در شاعری گزیده است، از شاعران سبک‌ساز و یکی از سه پیامبر شعر فارسی لقب داده‌اند. شهرت وی بیشتر مرهون قصاید فاخر اوست؛ اگرچه در طرز غزلسرایی نیز وی را پیشرو سعدی در غزل دانسته‌اند. وی در قصیده و غزل، دو زبان متفاوتِ رسمی و درباری و زبان ساده و محاوره‌ای را برگزیده است. زبان رسمی انوری ...
بیشتر
انوری ابیوردی را به‌دلیل طرز تازه و شیوۀ خاصی که در شاعری گزیده است، از شاعران سبک‌ساز و یکی از سه پیامبر شعر فارسی لقب داده‌اند. شهرت وی بیشتر مرهون قصاید فاخر اوست؛ اگرچه در طرز غزلسرایی نیز وی را پیشرو سعدی در غزل دانسته‌اند. وی در قصیده و غزل، دو زبان متفاوتِ رسمی و درباری و زبان ساده و محاوره‌ای را برگزیده است. زبان رسمی انوری در قصاید، همان بیان و طرز تازه است که از حوزة واژگان و ترکیبات شروع می‌شود و تا حوزة صور خیال و خلق تشبیهات، استعارات، کنایات و بلاغت تصویر و رتوریکِ مدح ادامه مییابد. نویسندگان در این مقاله کوشیدهاند تا با شیوة تحلیلی-توصیفی، بلاغت ساختارهای نحوی قصاید انوری را در سه سطحِ لفظی، دستوری و معنایی، بررسی کنند و سپس به دستهبندی و تشریح عناصر زبان شخصی وی بپردازند. نتایج حاصل از پژوهش، نشان میدهد که انوری در قصاید، در سطوح مختلف مذکور زبانی، اعم از گزینش واژگان و موسیقی کلام تا ساختارهای نحوی، دستوری، جملهبندی، ترکیبسازی و بهکارگیری عناصر بدیعی و بیانی، خلاقیّت داشته و گویا عنوان یکی از سه پیامبر شعر فارسی، مرهون زبان بلیغ و تنوّع در شیوههای بیانی و اسالیب تعبیر در هریک از ساحتهای زبان است.
صادق ارشی؛ مصطفی گرجی؛ ایوب مرادی
چکیده
پس از فردوسی، اغلب شاعران، فارغ از محتوای آثارشان، در سطوح گوناگون، از شاهنامه تأثیر پذیرفته‌اند. محمدباقر صحبت لاری یکی از برجسته‌ترین شاعران دورۀ بازگشت ادبی است که در دیوان خویش به میزان چشم‌گیری از شاهنامۀ فردوسی تأثیر پذیرفته است.صحبت لاری با شاهنامۀ فردوسی آشنایی عمیقی داشته و تلمیحات نادر وی به نام‌ها و داستان‌های کمتر ...
بیشتر
پس از فردوسی، اغلب شاعران، فارغ از محتوای آثارشان، در سطوح گوناگون، از شاهنامه تأثیر پذیرفته‌اند. محمدباقر صحبت لاری یکی از برجسته‌ترین شاعران دورۀ بازگشت ادبی است که در دیوان خویش به میزان چشم‌گیری از شاهنامۀ فردوسی تأثیر پذیرفته است.صحبت لاری با شاهنامۀ فردوسی آشنایی عمیقی داشته و تلمیحات نادر وی به نام‌ها و داستان‌های کمتر شناخته شدۀ شاهنامه و دیگر شخصیتهای حماسی و منابع غیر از شاهنامه، گواه درک عمیق وی از اثر سترگ فردوسی است.پژوهش حاضر با روش سندکاوی و تحلیل محتوا نشان میدهد که صحبت لاری برای پیشبرد مقاصد شعری خویش از قبیل مدح و بیان برتری ممدوح، تصویرسازی، ترکیبسازی، رعایت جادوی مجاورت و ذکر احوال شخصی (مفاخره)، در زمینۀ تلمیحات از شاهنامه تأثیر پذیرفته و این صنعت را با صنایع شعری دیگر همراه کرده است. علاوه بر این با اشارات نادری که به شاهنامه، منابع تاریخی، منظومههای حماسی، طومارهای نقّالی و داستان‌های شفاهی و عامیانه انجام داده، به حل برخی مشکلات شاهنامهپژوهی از قبیل معمّای ببرِ بیان کمک کرده است.
حدیث احمدی؛ مهین پناهی؛ سپیده یگانه
چکیده
سبک‌شناسی لایه‌ای، شیوه‌ای از سبک‌شناسی معاصر است که آثار را به شیوۀ درون‌متنی و بر اساس لایه‌های بوجودآورنده(واژگانی، آوایی، نحویی، بلاغی و ایدئولوژیک) بررسی و تحلیل می‌کند. با بهره‌گیری از سبک‌شناسی لایه‌ای می‌توان به ویژگی‌های سبک فردی، اندیشه‌ها و ایدئولوژی حاکم بر متن شاعر یا نویسنده دست یافت. پرسش اصلی پژوهش این است ...
بیشتر
سبک‌شناسی لایه‌ای، شیوه‌ای از سبک‌شناسی معاصر است که آثار را به شیوۀ درون‌متنی و بر اساس لایه‌های بوجودآورنده(واژگانی، آوایی، نحویی، بلاغی و ایدئولوژیک) بررسی و تحلیل می‌کند. با بهره‌گیری از سبک‌شناسی لایه‌ای می‌توان به ویژگی‌های سبک فردی، اندیشه‌ها و ایدئولوژی حاکم بر متن شاعر یا نویسنده دست یافت. پرسش اصلی پژوهش این است که چگونه می‌توان ویژگی‌های سبکی یک اثر را با بهره‌گیری از سبک‌شناسی لایه‌ای بررسی و مشخص کرد. بر این اساس غزلیات سلمان ساوجی در لایه‌های نحوی و واژگانی با رویکردی آماری- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت.پس از تحلیل و بررسی از ویژگی‌های سبک فردی سلمان ساوجی در لایۀ واژگانی، بسامد واژگان حسی، شکوهمند (فاخر و غیر عامیانه) با رمزگان ساختاری قابل ذکر است، از ویژگی سبکی لایۀ نحوی می‌توان به جابه‌جایی از نحو معیار، تأکید بر فعل و متمم فعل، به عنوان ادوات آن، اشاره کرد که به شکلگیری سبک پیوسته و فعال نحوی منجر شده است.
غلامحسین خمّر؛ حبیب جدیدالاسلامی؛ مصطفی سالاری
چکیده
ملامحسن فیض کاشانی، از علما و اکابر بزرگ شیعه در قرن یازدهم هجری است؛ که علی‌رغم شهرتش در تألیف کتب علوم مختلف، در شاعری نیز دستی توانا داشت. شعر او مالامال از اندیشه‌های فکری و اعتقادی اوست که با چاشنی عرفان و معرفت درمی‌آمیزد. آن‌چه که بیش از همه در شعر فیض خودنمایی می‌کند، بهره‌گیری استادانۀ او از اشعار و مضامین فکری شاعران بلند‌آوازه ...
بیشتر
ملامحسن فیض کاشانی، از علما و اکابر بزرگ شیعه در قرن یازدهم هجری است؛ که علی‌رغم شهرتش در تألیف کتب علوم مختلف، در شاعری نیز دستی توانا داشت. شعر او مالامال از اندیشه‌های فکری و اعتقادی اوست که با چاشنی عرفان و معرفت درمی‌آمیزد. آن‌چه که بیش از همه در شعر فیض خودنمایی می‌کند، بهره‌گیری استادانۀ او از اشعار و مضامین فکری شاعران بلند‌آوازه و صاحب سبک پیش از او از جمله مولوی و حافظ است که بر رونق و غنای شعر او افزودهاست. از اینرو، در این پژوهش که با هدف شناخت هرچه بهتر شعر فیض کاشانی صورت گرفته‌است، تلاش میگردد تا تضمین و گونههای آن به جهت اهمیت و نقش غیرقابل انکاری که در گیرایی و تأثیرگذاری کلام فیض ایفا میکنند، مورد بررسی قرار گیرد؛ که نتیجه حکایت از آن دارد که اشعار فیض، علاوه بر آنکه دربردارندۀ اندیشه‌های حکمی و اعتقادی اوست، عصارۀ فکری و شعری حافظ و مولانا نیز می‌باشد؛ که شاعر به صورت مستقیم و غیرمستقیم از آنها بهره بردهاست و تضمین مبهم عبارتی یا واژگانی تضمین غالب بهکار رفته در غزلیات فیض می‌باشد که باعث آفرینش غزلیاتی چون غزلیات حافظ و مولانا شده‌است.
خدابخش اسداللهی؛ منصور علیزاده
چکیده
گستردگی تجارب انسان با حیوان «سگ»، قابلیت درک مفاهیم انتزاعی بسیاری را ممکن ساخته است. مولوی با توجه به وسعت اندیشه و تنوع دیدگاه خود از بیشترین ظرفیت‌های این تجربه استفاده کرده و حوزه‌های مقصد مثبتی را نیز در کنار حوزه‌های مقصد منفی با این تصویر ملموس کرده است. موضوع مقالۀ حاضر، استعارة مفهومی سگ در دیوان شمس است؛ در این مقاله ...
بیشتر
گستردگی تجارب انسان با حیوان «سگ»، قابلیت درک مفاهیم انتزاعی بسیاری را ممکن ساخته است. مولوی با توجه به وسعت اندیشه و تنوع دیدگاه خود از بیشترین ظرفیت‌های این تجربه استفاده کرده و حوزه‌های مقصد مثبتی را نیز در کنار حوزه‌های مقصد منفی با این تصویر ملموس کرده است. موضوع مقالۀ حاضر، استعارة مفهومی سگ در دیوان شمس است؛ در این مقاله که به روش تحلیلی- توصیفی و به صورت جمعآوری کتابخانهای صورت می‌گیرد؛ پس از مباحث مقدماتی، بخش اصلی پژوهش، به بررسی الگوهای استنباطی، قلمروهای حسی، تعمیمهای چندمعنا، نگاشتهای عمومی و جزئی هر یک از نمونهها به همراه تعیین بسامد هر یک از حوزه‌های مقصد پرداخته، توضیحات لازم را در ذیل هریک از آنها آوردهایم. از منظر مولوی، وجه مشترک همۀ حوزه‌های مقصد منفی همان غفلت است که برای رسیدن به کمال انسانی از راه ریاضت و عشق و محبّت به معشوق ازل باید از برابر دیدگان سالک برطرف شود. مولانا با استعارۀ سگ به مخاطب نشان میدهد که بدِ مطلق در جهان وجود ندارد و آدمی هم مستعدّ کمال انسانی و هم آمادۀ سقوط به اسفل سافلین است.
فاطمه کاظمی؛ مرتضی زارع
چکیده
عبدالقاهر جرجانى در مبحث تقدیم و تاخیر با نگاهى دقیق، اسلوب استفهام را مورد بررسى قرار داده و با آوردن شواهد و مثالهاى فراوان به اثبات اغراضنحوى، بلاغى و معناشناسى این اسلوب پرداخت هاست. وى با ژرف نگرى به تشریح اغراض ثانویه ساختارهاى استفهامى پرداخته و دلالت تقریر و انکار، تهکم و توبیخ را مورد بررسى قرار داد هاست. پژوهش ...
بیشتر
عبدالقاهر جرجانى در مبحث تقدیم و تاخیر با نگاهى دقیق، اسلوب استفهام را مورد بررسى قرار داده و با آوردن شواهد و مثالهاى فراوان به اثبات اغراضنحوى، بلاغى و معناشناسى این اسلوب پرداخت هاست. وى با ژرف نگرى به تشریح اغراض ثانویه ساختارهاى استفهامى پرداخته و دلالت تقریر و انکار، تهکم و توبیخ را مورد بررسى قرار داد هاست. پژوهش حاضر با روش توصیفى، تبیینى و تحلیلى انجام گرفت، منظور از توصیف ساختارهاى استفهامى، برخورد با این پدیده در سطح است، بى آنکه به حریم علیتش وارد گردیم. در مرحلة تبیینى، علل پدیده تقدیم و تأخیر در ساختارهاى استفهامى تبیین گردید و این پدیده در پوشش قوانین کلیاى که ماهیت آن را میرساند، جاى گرفت، در این مرحله چرایى و علتیابى مسئله مدنظر است و سرانجام در مرحلة تحلیلى، محتواى آشکار پیامهاى موجود در مثالها بررسى شد. نتایج پژوهش نشان داد که جرجانى با تحلیل نحوى و بلاغى اسلوب تقدیم و تأخیر، معانى ثانویه استفهام را کشف کرد و نشان داد که دگرگونى صورت و معنا یک رابطة دوسویه دارند. یعنى دگرگونى صورت، اعم از تقدیم و تأخیر لفظى، به دگرگونى معنا میانجامد و ارادة یک معناى خاص نیز دگرگونى صورت را لازم میگرداند. بنابراین طبیعى است که در این فرآیند دوسویه اختلاف، تنوع و تعدد معانى منتسب به ساختارهاى استفهامى شکل بگیرد، به عبارت دیگر هدف جرجانى بیان تأثیر تقدیم و تاخیردر اختلاف و تنوع معانى است.
احمد امیدوار؛ عسگر بابازاده اقدم
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی انواع آرایه مشاکله در قرآن کریم،روش ترجمه صحیح آن و بررسی موردى عملکرد مترجمان شیوه تحت اللفظی،معنایی و تفسیری در ترجمه آن می‌باشد.به این منظور از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شد.این آرایه هفتاد و هفت بار در قرآن کریم به شیوه تحقیقی و تقدیری وارد شده است که ترجمه نادرست گاهی منجر به ایجاد شبهه در ذهن مخاطب می‌شود.بدین ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی انواع آرایه مشاکله در قرآن کریم،روش ترجمه صحیح آن و بررسی موردى عملکرد مترجمان شیوه تحت اللفظی،معنایی و تفسیری در ترجمه آن می‌باشد.به این منظور از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شد.این آرایه هفتاد و هفت بار در قرآن کریم به شیوه تحقیقی و تقدیری وارد شده است که ترجمه نادرست گاهی منجر به ایجاد شبهه در ذهن مخاطب می‌شود.بدین منظور پنج نمونه از این موارد انتخاب و ضمن بیان معنای واقعی آنها ،ترجمهه ارزیابی شد. بهترین روش برای ترجمه این پدیده زبانی بهره‌گیری از روش تفسیری است البته بدین شرط که ابتدا معنای ظاهری لفظ ذکر گردد سپس معنای مقصود به صورت توضیح تفسیری در پرانتز یا کروشه آورده شود تا از طرفی زیبایی و تاثیر آرایه از بین نرود و از طرفی دیگر از ایجاد شبهه جلوگیری شود.نامناسبترین شیوه ترجمه برای این شیوه بیان،ترجمه تحت اللفظی است.مترجمان محترم در سایه ترجمه این آرایه، یک شیوه مناسب که در سرتاسر قرآن کریم بدان پایبند باشند اتخاذ نکردهاند که بیانگر عدم یک روش صحیح مشخص در نزد ایشان می‌باشد.لذا پیشنهاد می‌شود مترجمان محترم در ارائه ترجمههای جدید یا تجدید چاپ ترجمه خویش در ترجمه این آرایه دقت بیشتری کرده و به شیوه مناسب ترجمه نمایند.
سید محمد حسینی معصوم؛ شیرین آزموده
چکیده
هنجارگریزی یکی از شیوههای آشناییزدایی است که طی آن، برای ایجاد تصاویر خلاقانۀ شعری از قواعد حاکم بر زبان معیار، نوعی انحراف رخ میدهد و موجب برجستهسازی در متن ادبی میگردد. هوشنگ ابتهاج از جمله شاعران معاصر است که در اشعار نیمایی خود از این شگرد بهرۀ فراوان بردهاست. این پژوهش، با روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایش و در چارچوب ...
بیشتر
هنجارگریزی یکی از شیوههای آشناییزدایی است که طی آن، برای ایجاد تصاویر خلاقانۀ شعری از قواعد حاکم بر زبان معیار، نوعی انحراف رخ میدهد و موجب برجستهسازی در متن ادبی میگردد. هوشنگ ابتهاج از جمله شاعران معاصر است که در اشعار نیمایی خود از این شگرد بهرۀ فراوان بردهاست. این پژوهش، با روش تحقیق توصیفی از نوع پیمایش و در چارچوب مکتب ساختگرایی، بر آن است که اشعار نو ابتهاج را بر مبنای الگوی هنجارگریزی لیچ مورد بررسی قرار دهد تا شیوه خلق زیبایی و برجستگی در اشعار وی آشکار گردد. اشعار مورد بررسی در این پژوهش با شیوۀ تصادفی از دیوان تاسیان ابتهاج گزینش شد. نتایج نشان داد که ابتهاج از انواع هشتگانۀ هنجارگریزی لیچ استفاده کرده و از این طریق توانستهاست زبان خود را برجسته سازد. در این میان، وی از هنجارگریزی معنایی بیش از سایر انواع هنجارگریزی بهره گرفته‌است. میزان کاربرد سایر انواع هنجارگریزی و پیامد آنها نیز بررسی شده‌است. با این هنجارگریزیها، ابتهاج منظور خود را به گونهای نوآورانه و به زیباترین شیوه بیان می‌کند. همچنین تقدّم فعل بر سایر ارکان جمله از پربسامدترین هنجارگریزیهای نحوی در شعر ابتهاج است و او نوعی فعلگرایی و تأکید بر عمل به جای عامل را تداعی کردهاست.
حمید جعفری قریه علی
چکیده
امروزه پرداختن به فرم در پژوهش‌های ادبی اگرچه به نتایجی درخور توجّه منجر شده، در مواردی ارزش درون متنی آثار را تحت تأثیر قرار داده است. دستور ساختاری که تکیه روی جنبۀ عینی و ملموس زبان دارد و در نهایت به شناخت اجزای واژه‌ها، گروه‌ها و جمله‌ها میانجامد، به تاثیرگذاری نقش دستور در القای معانی جدید و بلاغت‌افزایی کلام بی‌توجّه است. ...
بیشتر
امروزه پرداختن به فرم در پژوهش‌های ادبی اگرچه به نتایجی درخور توجّه منجر شده، در مواردی ارزش درون متنی آثار را تحت تأثیر قرار داده است. دستور ساختاری که تکیه روی جنبۀ عینی و ملموس زبان دارد و در نهایت به شناخت اجزای واژه‌ها، گروه‌ها و جمله‌ها میانجامد، به تاثیرگذاری نقش دستور در القای معانی جدید و بلاغت‌افزایی کلام بی‌توجّه است. یکی از مهمترین حالاتی که واژه در جمله میپذیرد، مسند است. در زبان فارسی مسند از عناصر اصلی جملههای اسنادی محسوب می‌شود که در اصل به لحاظ هویّت دستوری، صفت است. در این پژوهش جایگاه «مسند» و نقش آن در بیان پیوند اندیشه و سبک بررسی می‌شود. به همین دلیل، این پژوهش که بهگونهای معناشناسی نقش مکمّلی مسند است، به دریافتهای جدیدی از متن کمک می‌کند. حاصل این پژوهش که به شیوۀ توصیفی تحلیلی انجام می‌شود، نشان میدهد تمام واژه‌ها و گروههایی که در جایگاه مسند قرار میگیرند، در واقع مفهوم صفتی دارند و بهگونهای باید آنها را صفت به شمار آورد و از طرف دیگر همین قابلیّت، عاملی مهم در بلاغت‌افزایی و معناپروری کلام است. دریافت ظرفیّتهای جملههای اسنادی، زمینه‌های ورود مخاطب را به قلمرو معانی نو فراهم میسازد
حمید جعفری قریه علی
چکیده
کارکرد تلمیح در طنزسروده‌های معاصر پس از انقلاب اسلامیچکیدهتلمیح که اشاره به داستان، مثل، آیه، حدیث و شعر است، نوعی پیوند میان مطالب اصلی و داستان و واقعه‌ای را بیان می‌کند. این شگرد ادبی، جنبۀ تشبیه یا استشهاد دارد و زیبایی کلام را می‌افزاید. با توجّه به این‌که تلمیح دربردارندۀ فرهنگ عامه و عقاید و رسوم گذشته است از دیرباز مورد ...
بیشتر
کارکرد تلمیح در طنزسروده‌های معاصر پس از انقلاب اسلامیچکیدهتلمیح که اشاره به داستان، مثل، آیه، حدیث و شعر است، نوعی پیوند میان مطالب اصلی و داستان و واقعه‌ای را بیان می‌کند. این شگرد ادبی، جنبۀ تشبیه یا استشهاد دارد و زیبایی کلام را می‌افزاید. با توجّه به این‌که تلمیح دربردارندۀ فرهنگ عامه و عقاید و رسوم گذشته است از دیرباز مورد توجّه شعرای ادب فارسی یوده است. تلمیح در بازآفرینی صحنهها ضمن برانگیختن مخاطب، در ارتقاء سطح اندیشگی او مؤثّر است و میدان دیدش را وسعت میبخشد. همین موضوع، اهمیّت و ضرورت بازخوانی این شگرد ادبی را نشان میدهد. با این توضیح، هدف پژوهش حاضر، بیان کارکرد تلمیح در بلاغت‌افزایی شعر معاصر، تشریح جنبه‌های معنا آفرینی و تآثیر آن در ایجاد موقعیّتهای طنزگونه است. حاصل پژوهش نشان میدهد که این آرایۀ ادبی با نقشی که در آفرینش طنز دارد، در تبیین انتقادهای اجتماعی و سیاسی که از مهمترین و پربسامدترین رویکرد‌های شعر طنز است، تأثیری بسزا گذاشتهاست. همچنین تصرّف شعرای طنزپرداز در تلمیحات به نوآوری و خلق تصاویر جدید در شعر منجر شده و این تصویرها نیز در ایجاد فضای طنزآمیز بسیار مؤثّر بودهاند.
فاطمه گل عابدی؛ محمّدصادق بصیری؛ محمّدرضا صرفی
چکیده
نقد دنیای خیال نوعی نقد مضمونی است و در قرن نوزدهم میلادی، توسّط گاستون باشلار به صورت مدوّن و قانون‌مند به جامعۀ ادبیّات فرانسه و پس از آن اروپا ارائه شد؛ بعد از وی، شاگردان مکتب او؛ یعنی ژان‌پیر ریشارد، ژان بورگوس و ژیلبر دوران به تکمیل این نظریه پرداختند. این مقاله با هدف دست‌یابی به نگاه مولانا به جهان اطراف خود و با استفاده از ...
بیشتر
نقد دنیای خیال نوعی نقد مضمونی است و در قرن نوزدهم میلادی، توسّط گاستون باشلار به صورت مدوّن و قانون‌مند به جامعۀ ادبیّات فرانسه و پس از آن اروپا ارائه شد؛ بعد از وی، شاگردان مکتب او؛ یعنی ژان‌پیر ریشارد، ژان بورگوس و ژیلبر دوران به تکمیل این نظریه پرداختند. این مقاله با هدف دست‌یابی به نگاه مولانا به جهان اطراف خود و با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و همچنین، بهره‌گیری از نظریۀ نقد تخیّلی ژیلبر دوران، به بررسی یک غزل از مولانا با مطلع «ای یوسف خوشنام ما» می‌پردازد. نظریۀ دوران، نگاهی کاملاً انسانشناسانه به ادبیّات و تصاویر شعری دارد. در نظر او، تخیّلات درواقع عکسالعملهایی هستند که شاعر یا نویسنده در برخورد با زمان از خود بروز میدهد و بر همان اساس، تصاویر اثر خود را ایجاد می‌کند. بر این اساس، تصاویر مولانا در غزل مورد بررسی، حاصل عکسالعمل موقعیتی او در برابر بوده و نشان از تلاش مولانا برای غلبه بر این عنصر دارد. این غزل کاملا قهرمانانه و تضادی است.
حسین حسن پور آلاشتی؛ راشین مبشری
چکیده
شاعر تمامی محرکات را در شعر خود با استفاده از وزن، گزینش واژه‌ها، استعارات، لحن بیان، آرایه‌های صوتی و ... عرضه می‌کند؛ بنابراین با تقطیع هر شعر و تقابل عناصر اصلی شعر با کارکردهای تصویر می‌توان به ریشه‌یابی و شناخت بهتر رابطه‌ی متن و تصویر دست‌یافت. نحوه‌ی فکر کردن که حاصل تأثیر فرآیندهای مغزی است می‌تواند انواع قواعد نحوی را ...
بیشتر
شاعر تمامی محرکات را در شعر خود با استفاده از وزن، گزینش واژه‌ها، استعارات، لحن بیان، آرایه‌های صوتی و ... عرضه می‌کند؛ بنابراین با تقطیع هر شعر و تقابل عناصر اصلی شعر با کارکردهای تصویر می‌توان به ریشه‌یابی و شناخت بهتر رابطه‌ی متن و تصویر دست‌یافت. نحوه‌ی فکر کردن که حاصل تأثیر فرآیندهای مغزی است می‌تواند انواع قواعد نحوی را تولید نماید؛ بنابراین انواع عوامل شامل انگیزه، ترس، تأکید و ... باعث جابه‌جایی جایگاه کلمات و تولید انواع آرایه‌ی بیانی و کلامی می‌شود که این نیز به‌نوبه‌ی خود منطقهای تصویری مختلفی را به وجود می‌آورد.شعر «در شب سرد زمستانی» نیمایوشیج از تصویر سینمایی بهره می‌گیرد، چراکه ضمن حرکت از نقطه‌ی آغاز به همان نقطه بازمی‌گردد و دارای غنای تصویری به جهت بهره‌گیری از معنای ثانویه‌ی کلمات است. این شعر با تصویری مستقل و همچنین محدود به جهت دامنه ی واژگان، با بهره‌گیری طرز سمبولیسم، با ایجاد تجسم در جهت اثبات با کانون قرار دادن مفاهیم شب و زمستان، با کارکرد اجتماعی شعر همراه و منطبق است. به لحاظ ساختار تصویرپردازی، شب و زمستان به‌عنوان تصویر مرکزی، در کانون قرار دارد که با استفاده از تشبیه بلیغ و مرسل و همچنین با بهره از نمادپردازی، تصاویر شعری خلق شده‌اند. لحن این تصویر بر اساس موسیقی شعر که بر وزن بحر رمل است، لحنی خطابی دارد و همچون یک بیانیه‌ی انتقادی، هم به نقد جامعه و هم به دعوت آنها برای پیوستن به شاعر می‌پردازد.
مریم حسین آبادی
چکیده
هرکتابی در هر رشته علمی و به هر زبانی، متقدم یا متأخّر، جای نقد و بررسی دارد. چرا که قطعاً نقاط ضعف و قوتی دارد و نقد در اصل چیزی جز نمایاندن نقاط ضعف و قوت نیست، کتاب های بلاغت به زبان فارسی نیز از این اصل مستثنی نیستند. «معالم البلاغه» یکی از کتاب های مطرح و مرجع بلاغت در زبان فارسی است که در مقایسه با منابع مشابه نقاط قوت متعددی ...
بیشتر
هرکتابی در هر رشته علمی و به هر زبانی، متقدم یا متأخّر، جای نقد و بررسی دارد. چرا که قطعاً نقاط ضعف و قوتی دارد و نقد در اصل چیزی جز نمایاندن نقاط ضعف و قوت نیست، کتاب های بلاغت به زبان فارسی نیز از این اصل مستثنی نیستند. «معالم البلاغه» یکی از کتاب های مطرح و مرجع بلاغت در زبان فارسی است که در مقایسه با منابع مشابه نقاط قوت متعددی دارد و البته در بعضی مباحث خالی از نقاط ضعف نیست. از جمله در مبحث کنایه. در این نوشتار پس از معرفی آرایه کنایه، مبحث کنایه در «معالم البلاغه» با توجه به منابع فارسی متقدم مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. دقت در تعریف ها، تقسیم بندی ها و شواهد مثال ارائه شده در این مبحث نشان می دهد «معالم البلاغه» نیز مانند منابع بلاغی فارسی قبل از خود همچنان تحت سیطره منابع بلاغت عربی است.روش تحقیق در این نوشتار کتابخانه ای و از نوع نقد و تحلیلی است به این ترتیب که بخش های مختلف مبحث کنایه در «معالم البلاغه» پس از معرفی، به لحاظ میزان فارسی سازی و تناسب با اقتضائات و امکانات زبان فارسی و مخاطب فارسی زبان، نقد و تحلیل شده است.
محمد دست پیشه؛ علیرضا نبی لو؛ فرهاد طهماسبی
چکیده
ادبیات اقلیمی حاوی عناصر جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تاریخی منطقهای خاص است. در تحقیق حاضر، به شیوه‌ای توصیفی- تحلیلی، یکی از آن عناصر برجستة اقلیمی یعنی تصویر و صور و عناصر سازندة آن مورد بررسی قرار گرفته است. میرکاظمی در یورت، اقسام تصویر شاملِ تصویر زبانی یا تصویرواژه، انواع تصویر بیانی، تصویر گستردة مقتبس ...
بیشتر
ادبیات اقلیمی حاوی عناصر جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تاریخی منطقهای خاص است. در تحقیق حاضر، به شیوه‌ای توصیفی- تحلیلی، یکی از آن عناصر برجستة اقلیمی یعنی تصویر و صور و عناصر سازندة آن مورد بررسی قرار گرفته است. میرکاظمی در یورت، اقسام تصویر شاملِ تصویر زبانی یا تصویرواژه، انواع تصویر بیانی، تصویر گستردة مقتبس از هنر نقاشی و سینما و مهم تر از همه، نوع جدیدی از تصویر را مطرح کرده که به همه تصاویر پراکنده اثر انسجام و وحدتی خاص بخشیده است و نقشی پویا و فعال در کل اثر دارد. این نوع تصویر، تصویر در بافت است که برآیند نگرش نو و کلاننگر نویسنده به تصویر بر اساس مطالعات جدید نقد ادبی در محور عمودی است. توجه به تصویر و بسامد فراوان آن سبک تصویری اثر را ساخته است. نویسنده با تصویر به واقعیتنمایی اثر قوت بخشیده و نگاه توام با تحسر خود را در لابهلای نثر از آسیب به فرهنگ عامه مشهود کرده که چرایی خلق اثر است. ارایة عناصر اقلیمی شمال، ترکمنی و مشترک که زمینهساز خلق تصاویر نو است از سایر نتایج این تحقیق است.
زکیه رجبی؛ مهیار علوی مقدم؛ محمود فیروزی مقدم
چکیده
ارسطو، بلاغت را هنر کشف و کاربرد ابزاری می‌دانست که برای ترغیب و تهییج شنونده مفید واقع شود وازاین روست که بررسی تولیدات زبانی درگفتمان، که نظامی فراتر از جمله است در حوزۀ مطالعات نشانه – معنا شناسی قرار می گیرد. نشانه ها در روابط گفتمانی، پویا، متکثّر و سیال می شوند و دیگر تابع روابط تثبیت شدۀ سوسوری نیستند. از این روبسیاری از سنت ...
بیشتر
ارسطو، بلاغت را هنر کشف و کاربرد ابزاری می‌دانست که برای ترغیب و تهییج شنونده مفید واقع شود وازاین روست که بررسی تولیدات زبانی درگفتمان، که نظامی فراتر از جمله است در حوزۀ مطالعات نشانه – معنا شناسی قرار می گیرد. نشانه ها در روابط گفتمانی، پویا، متکثّر و سیال می شوند و دیگر تابع روابط تثبیت شدۀ سوسوری نیستند. از این روبسیاری از سنت های بلاغی را می توان به عنوان تعریف یک عمل نشانه شناختی که راهی است به سوی فرایندهای زیبایی شناختی در نظر گرفت که قادرند فراتر از شناخت استعاره ها و نمادها استنتاج های معناداری را به مدد نشانه ها در ذهن مخاطبان و ناظران تولید کنند. در نشانه – معنا شناسی معناهای از پیش تعیین شده بر اساس روابط دال و مدلول، جای خود را به معناهایی که تابع کشمکش و تنش بین سطوح زبانی است می دهند و از قالب نشانه های معمول و قراردادی با کارکردی رایج و متداول خارج شده و به نشانه های غیر معمول، متحوّل و ناپایدار تبدیل می شوند. رمان کولی کنار آتش اثر منیرو روانی پور، حاوی مجموعه ای از نشانه هایی است که در شکل گفتمان روایی، قصد القای معناهایی دارد که نتیجۀ شناخت ارتباط همین نشانه هاست. این پژوهش برپایة روش تحلیلی- توصیفی، روش تحلیل داده ها به صورت کیفی وروش استدلال استقرایی، به بررسی نظام های معنایی گفتمان ، زیبایی شناختی و عناصر مؤثّردر ارتباط بین نظام نشانه ای و نظام معنایی که متأثر از بلاغت نشانه هاست دراین رمان خواهد پرداخت.
نقی زرین تره مراجل؛ فاطمه مدرسی؛ بهمن نزهت
چکیده
چکیده : انسان، فطرتاً زیبایی‌طلب است و چیزی را زیبا قلمداد می‌کند که بتواند توجّه وی را به خود جلب کند. این جلب توجّه و احساس التذاذ از زیبایی هر چیزی یا هر شخصی، حاصل درک نظم و هارمونی موجود در آن است. در مباحث زیبایی‌شناسی برای زیبا شمردن یک اثر یا پدیده، عوامل مختلفی را از قبیل: تقارن، توازن، تناوب، تناسب، تکرار، تضاد و... می‌توان ...
بیشتر
چکیده : انسان، فطرتاً زیبایی‌طلب است و چیزی را زیبا قلمداد می‌کند که بتواند توجّه وی را به خود جلب کند. این جلب توجّه و احساس التذاذ از زیبایی هر چیزی یا هر شخصی، حاصل درک نظم و هارمونی موجود در آن است. در مباحث زیبایی‌شناسی برای زیبا شمردن یک اثر یا پدیده، عوامل مختلفی را از قبیل: تقارن، توازن، تناوب، تناسب، تکرار، تضاد و... می‌توان در نظر گرفت. یکی از مهمترین عوامل مؤثّر در ایجاد زیبایی، تقارن است.تقـارن به عنـوان یکی از اسـاسی‌ترین پایه‌های هنر و زیبایی در درک نظم بین اجزا، در اکثریّت علوم و هنرها نقش انکارناپذیری ایفا می‌کند. از آن‌جمله می‌توان از علوم و هنرهایی مانند ریاضی، هندسه، نجوم، معماری، موسیقی، نقّاشی، فرش‌بافی، طرّاحی، تذهیب، منبت‌کاری، ادبیّات و... یاد کرد. از بررسی‌های این جستار این‌گونه برمی‌آید که تقارن در ادبیّات فارسی در سه جنبة صوری، معنایی و آوایی قابل بررسی است و در بین آنها آرایة تشبیه، گسترده‌ترین پهنة نمود تقارن معنایی محسوب می-شود. در تشبیهات فارسی از انواع چهارگانة تقارن‌های انعکاسی، انتقالی، چرخشی و تجانسی استفاده شده‌است. ولی تقارن انعکاسی، از بسامد بالایی برخوردار است. ما نیز در این پژوهش بر آنیم تا با ذکر نمونه‌هایی مواردی از نمود تقارن را در تشبیهات فارسی بررسی کنیم.
طاهره کوچکیان؛ فرشته فرضی شوب
چکیده
استعاره، به عنوان یکی از زیباترین وخلاقانه ترین فنون ادبی، همواره مورد توجه نظریه پردازان علم بلاغت بوده است. از زمان ورود این فن ادبی به عرصه ادب فارسی، بلاغت دانان فارسی، گاه با تقلید و گاه با ذوق و ابداع، دست به تقسیم‌بندی‌هایی برای انواع استعاره در بلاغت فارسی زده‌اند که آشفتگی-هایی در آن مشاهده می‌شود. این پژوهش با نگاهی به ...
بیشتر
استعاره، به عنوان یکی از زیباترین وخلاقانه ترین فنون ادبی، همواره مورد توجه نظریه پردازان علم بلاغت بوده است. از زمان ورود این فن ادبی به عرصه ادب فارسی، بلاغت دانان فارسی، گاه با تقلید و گاه با ذوق و ابداع، دست به تقسیم‌بندی‌هایی برای انواع استعاره در بلاغت فارسی زده‌اند که آشفتگی-هایی در آن مشاهده می‌شود. این پژوهش با نگاهی به استعاره از آغاز تا کنون، به بررسی انتقادی دیدگاه‌های بلاغت‌دانان معاصر در حوزه استعاره می‌پردازد و با توجه به گستردگی موضوع، تقسیم-بندی‌های استعاره بر اساس ملائمات را مورد بررسی قرار میدهد. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که تلاش‌های ادیبان فارسی در جهت بومی‌سازی فن استعاره در مجموع موفق نبوده است؛ چنانکه امروز، علی رغم کثرت کتاب‌های بلاغی فارسی، هیچ کتاب جامع و درخوری در باب علم بلاغت و فن استعاره وجود ندارد! زیرا ادیبان فارسی در نگارش آثار خود، بسیاری از نکات وظرایفِ موجود در امهات کتب بلاغی عربی را نادیده گرفته و یا در خصوص آن دچار بدفهمی شده اند. و به همین سبب در تقسیم‌بندی انواع استعاره اشتباهاتی فاحش داشته‌اند. از سویی، آنان در تحلیل شاهد مثالها و نمونه‌های عربی ماخوذ از قرآن و ادبیات عرب نیز دچار لغزش شدند ودر نتیجه در جایگزین‌سازی شاهد مثال‌هایِ فارسی به جای نمونه‌های عربی نیز راه خطا پیمودند.شایان ذکر است خطاهای موجود در کتب بلاغی، با وجود گستردگی و فراوانی به آسانی و با اندکی دقت در کتب بلاغت عربی مرجع قابل حل است.
مهرناز لامعی؛ سید محمود انواری؛ سعید فرزانه فرد
چکیده
یکی از شیوههای تشخیص سبک و تمایز مکتب‌ها، بررسی صورخیال است. خیال عنصراصلی شعر، در همه تعریف‌های قدیم و جدید است. شاعر با کمک خیال و برقرارکردن ارتباط میان انسان و طبیعت، یا کشف ارتباط بین آن دو، از صورت بیان عادی و منطقی خارج و آن را به گونه‌ی بیان شعری وکلام مخیل در می‌آورد که نظم او شعر می‌شود. در میان انواع صورخیال که مهمترین ...
بیشتر
یکی از شیوههای تشخیص سبک و تمایز مکتب‌ها، بررسی صورخیال است. خیال عنصراصلی شعر، در همه تعریف‌های قدیم و جدید است. شاعر با کمک خیال و برقرارکردن ارتباط میان انسان و طبیعت، یا کشف ارتباط بین آن دو، از صورت بیان عادی و منطقی خارج و آن را به گونه‌ی بیان شعری وکلام مخیل در می‌آورد که نظم او شعر می‌شود. در میان انواع صورخیال که مهمترین وجه تمایز سخن ادبی ازغیر آن است، تشبیه جایگاه خاصی دارد. این عنصر ادبی درسیر تطور ادبیات فارسی، کارکرد خود را پیوسته حفظ کرده است. تشبیه در اصطلاح عبارت است از برقراری شباهت بین دو یا چند چیز به قصد اشتراکشان در یک یا چند صفت.پس اگر بخواهیم معنی و صفت مشترک بین دو چیز را بیان کنیم از فن تشبیه استفاده مینماییم.. شاعران و نویسندگان ازجمله ابتهاج و فروغ در به کار بردن تشبیه اهدافی را دنبال میکنند؛ از جمله بیان حال مشبه، مدح و نکوهش، تصویرسازی، توصیف، مفاخره، ایجاز، اطناب، خیال انگیزکردن سخن و مضمون آفرینی. این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی و منابع کتابخانهای، اشعار فروغ و ابتهاج را از لحاظ ساختاری تشبیه مورد بررسی قرار داده است.
یوسف محمدنژاد عالی زمینی
چکیده
زمان، یک مفهوم کلیدی در عرفان اسلامی است که تحت تأثیر تجربه های زیستۀ عرفا به گونه هایی متفاوت مفهوم سازی شده و در متون عرفانی بازتاب یافته است. با مطالعۀ این مفهوم و چگونگی مفهوم سازی و بازنمایی آن در آثار عرفا می توان تحلیلی دقیق تر از نگرش ها و تجارب صاحبان این آثار در موقعیت ها و زمان های مختلف عرضه کرد. از این رو در مقالۀ پیش رو برآنیم ...
بیشتر
زمان، یک مفهوم کلیدی در عرفان اسلامی است که تحت تأثیر تجربه های زیستۀ عرفا به گونه هایی متفاوت مفهوم سازی شده و در متون عرفانی بازتاب یافته است. با مطالعۀ این مفهوم و چگونگی مفهوم سازی و بازنمایی آن در آثار عرفا می توان تحلیلی دقیق تر از نگرش ها و تجارب صاحبان این آثار در موقعیت ها و زمان های مختلف عرضه کرد. از این رو در مقالۀ پیش رو برآنیم تا با بررسی و تحلیل کمّ و کیف کاربرد مفهوم زمان و برخی تعابیر زبانی مرتبط با آن در جلد اول کلیات شمس به این پرسش پاسخ دهیم که مولوی مفهوم زمان را در اشعار مورد بررسی چگونه و تحت تأثیر چه زمینه هایی مفهوم سازی کرده است. رویکرد تحلیلی این پژوهش نظریۀ استعارۀ مفهومی لیکاف و جانسون است که از منظر زبان شناسی شناختی در تبیین مفهوم «زمان»، انگاره اولیۀ «زمان شئی است» و انگارههای ثانویۀ «زمان شئی متحرک و ثابت است» را مطرح کرده اند. حاصل این پژوهش نشان می دهد که مولوی زمان را با انگاره های «زمان به مثابۀ شئی متحرک»، «زمان به مثابۀ شئی ثابت»، «زمان به مثابۀ مکان محصور و فضا»، «زمان به مثابۀ گنج/اندوخته» و «زمان به مثابۀ انسان» مفهوم سازی کرده است.
بتول مهدوی؛ مهشید روحی
چکیده
طنز یکی از ژانرهای ادبی مهم محسوب می شود،که در طول تاریخ ادبیات این سرزمین،بویژه پس از نهضت مشروطه وظیفه انتقاد از مسائل اجتماعی را بر عهده داشته است.در بررسی آثار طنز آمیز علاوه بر تحلیل درون مایه ها و آماج طنز می توان به بررسی تکنیک های طنز پردازی نیز پرداخت،که شناخت این شگرد ها در فهم و درک مخاطب و نیز التذاذ بیشتر آنها در مطالعه ...
بیشتر
طنز یکی از ژانرهای ادبی مهم محسوب می شود،که در طول تاریخ ادبیات این سرزمین،بویژه پس از نهضت مشروطه وظیفه انتقاد از مسائل اجتماعی را بر عهده داشته است.در بررسی آثار طنز آمیز علاوه بر تحلیل درون مایه ها و آماج طنز می توان به بررسی تکنیک های طنز پردازی نیز پرداخت،که شناخت این شگرد ها در فهم و درک مخاطب و نیز التذاذ بیشتر آنها در مطالعه ی آثار طنزآمیز موثر است.رضا رفیع از طنزپردازان معاصر کشورمان است،که طنزهایی به شعر و نثر دارد.او با نگاهی دقیق و با زبانی شیرین ضمن بهره گیری از انواع تکنیک های طنزپردازی به طرح دیدگاه های انتقادی خود نسبت به نابسامانی های اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی کشور می پردازد،که هم موجب خنده و تفکر مخاطب و هم سبب تنبّه مسئولان می گردد.رفیع هرچند در جایگاه یک طنزپرداز متعهد،دغدغه ی عدالت اجتماعی و آزادی بیان دارد؛اما طنز او شیرین و غیرگزنده است.جستار پیش رو که به روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته،ضمن بررسی درونمایه و آماج کتاب حرف اضافه،شگردهای سه گانه ی زبانی،بلاغی و موقعیتی طنز رفیع نیز مورد بررسی قرار گرفته است.برایند پژوهش حاضر حاکی از آن است،که رفیع از غالب شگردهای طنزپردازی به ویژه بهره گیری از ظرفیت زبان عامیانه و محاوره،در حوزه ی زبانی وکنایه وتعریض در سطح بلاغت و خلق موقعیت های طنزآمیز به وسیله ی توصیف سود جسته است. نگارندگان از شاخه های فرعی طنز نظیر:آیرونی،نظیره نویسی و نقیضه پردازی در "حرف اضافه" رفیع غافل نبوده ونمونه هایی مناسب از مقولات یاد شده را مورد بررسی قرار داده اند.
