بلاغت فارسی
تحلیل تطبیقی ساختار تشبیهات «مخزن‌الاسرار» نظامی و «مظهرالاسرار» عبدی‌بیگ شیرازی

علیرضا نبی لو؛ مهدیه قاسمی

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1402، صفحه 1-17

https://doi.org/10.30473/prl.2023.68510.2076

چکیده
  در این مقاله، تشبیهات مخزن‌الاسرار و مظهرالاسرار از نظر موضوعی، ارکان، ساختمان و شکل، بررسی و دسته‌بندی گردیده و پس از مقایسة تطبیقی تشبیهات دو شاعر، تحلیلی آماری از آنها ارائه شده است. یکی از اهداف این نگرش تحلیلی _ تطبیقی، بررسی آماری تشبیهات دو اثر و مشخص نمودن میزان ابتکار و تقلید گویندگان آنها است. از رهرو این بررسی و تطبیق دریافتیم، ...  بیشتر

بلاغت فارسی
کارکردهای هنری و تصویرگری‏ های بلاغی با واژۀ گنج در شعر خاقانی شروانی

احمد جعفری؛ عباسعلی وفایی

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1402، صفحه 18-32

https://doi.org/10.30473/prl.2025.68999.2090

چکیده
  در دیوان خاقانی، شاعر تصویرگر قرن ششم، بخش زیادی از تصاویر صرفاً با بهره‏ گیری از یک واژۀ خاص ساخته شده‏ اند؛ به این معنی که خاقانی می ‏تواند به یک واژۀ ساده، کارکردی هنری بدهد. واژۀ گنج که جایگاه ویژه‏ای در علوم غریبه و طلسمات و دفینه‏ ها دارد یکی از همین واژه ‏هاست. در تقسیم بندی شش‏گانۀ محمدرضا شفیعی کدکنی، نقد بلاغی با ...  بیشتر

بلاغت فارسی
نقد و تحلیل تصویر در شعر حجم

لیلا نوروزپور

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1402، صفحه 33-46

https://doi.org/10.30473/prl.2024.69043.2091

چکیده
  یدالله رؤیایی در آثار نظری خود با دیدی انتقادی به تصویر در شعر سنتی می‌نگرد. از نظر او تصویر در شعر کلاسیک ایستا و راکد است و در مقابل تصویر حجم پویا و سیال. این مقاله ضمن نقد دیدگاه‌های گاه ناهمگون او در تصویر، مثال‌هایی که در آثار نظری او ذکر شده، مورد تحلیل قرار می‌دهد. همچنین با بررسی نمونه‌های مورد ادعای رؤیایی از تصویر حجم در ...  بیشتر

بلاغت فارسی
واکاوی کاربردی شدن ادبیات عامّه در جامعه

فاطمه جباری قره باغ؛ نجمه دری؛ سعید بزرگ بیگدلی

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1402، صفحه 47-60

https://doi.org/10.30473/prl.2024.68578.2081

چکیده
  یکی از مهم‎ترین عناصر هویت هر جامعه‎ای، فرهنگ و ادبیّات عامّه است. توسعة فناوری و ایجاد دهکدۀ جهانی، در کنار منافع فراوان، باعث آسیب‎هایی نیز شده است. از جمله آن‏ها کم رنگ شدن ادبیّات عامّه و فرهنگ بومی مناطق و احتمال از بین رفتن آن‎ها است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل وضع موجود کاربرد ادبیّات عامّه در زندگی مردم ایران و ...  بیشتر

بلاغت فارسی
تناسب هنری با استفاده از ترکیبات کنایی در دو محور جانشینی و همنشینی در شعر نظامی

فاطمه اسفندیاری مهنی

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1402، صفحه 61-75

https://doi.org/10.30473/prl.2025.70076.2105

چکیده
  بررسی، تحلیل و کشف برجستگی‌های شعری شاعران منجر به لذت بیشتر از متن می‌گردد. نظامی گنجوی از جمله شاعرانی است که توانسته است با خلاقیت و نوآوری در انتخاب واژگان، معنایی ویژه در متن بیافریند و زیبایی حاصل از فهم آن را دوچندان سازد. از جمله این نوآوری‌ها می‌توان به تناسب دو محور جانشینی و هم‌نشینی با استفاده از کنایه و ایهام و تناسب ...  بیشتر

بلاغت فارسی
تحلیل سطوح گفتمانی و بلاغی در نوشتار صدیقه دولت‌آبادی در نشریۀ زبان زنان

بهناز علی پور گسکری

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1402، صفحه 76-90

https://doi.org/10.30473/prl.2025.69759.2098

چکیده
  گفتمان طبیعتی اجتماعی دارد، و این مهم در نوشته های ژورنالیستی واجد ماهیتی متمایزتر است. مقاله حاضر به بررسی و تحلیل ساختارها و مؤلفه های گفتمان مدار و وجوه زبانی و بلاغی در نوشته های صدیقه دولت آبادی مندرج در نشریه زبان زنان (1298) پرداخته است تا نشان دهد جهان‌بینی، نیت‌های اجتماعی، رابطه متن و گفتمان قدرت از طریق زبان، گاه مستقیم و ...  بیشتر

بلاغت فارسی
کارکرد بلاغی‌ جواهرات در اشعار خاقانی‌ شروانی

حسن شامیان؛ سمانه جعفری؛ محمد عالی زاده مرشت

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1402، صفحه 91-106

https://doi.org/10.30473/prl.2025.68961.2087

چکیده
  اشعار خاقانی به‌ سبب‌ اشتمال بر اصطلاحات علوم مختلف‌، تلمیحات، استعارات و کنایات متعدد، غریب‌ و گاه چند لایه‌، دشوار و دیریاب است‌ و در اغلب‌ موارد نیاز است‌ که‌ خواننده برای‌ دریافت‌ معنا و ظرایف‌ بلاغی‌ شعر، بر موارد مذکور احاطه‌ داشته‌ باشد. گوهرشناسی‌ و طب‌ از جمله‌ علومی‌ است‌ که‌ وی در خلق‌ بسیاری‌ از مضامین‌ شعری‌ ...  بیشتر

بلاغت فارسی
کاربرد بلاغی جملات استفهامی در هجویات عصر مشروطه

شمس اله شمس؛ مسعود سپهوندی

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1402، صفحه 107-118

https://doi.org/10.30473/prl.2023.68014.2059

چکیده
  با پیشرفت‌های زبان‌شناسی و نقد ادبی زبان، امروزه آگاهانه‌تر می‌توان به تحلیل و بررسی آثار، بویژه آثار ماندگار ادبی پرداخت تا بدین وسیله به راز جاودانگی این آفریده‌های غنی پی برد. ﻧﻘﺪ ﺑﻼﻏﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﺪﻫﺎی ﺗﭙﻨﺪه و ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درابیات ﻓﺎرﺳﻲ وﺟﻮد دارد و در ﺳﺎﻳﺔ اﻳﻦ اﺑﺰار ﻣﻬﻢ، ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ و ﻧﻬﻔﺘﻪ‌ﻫﺎی ...  بیشتر

بررسی تطبیقی استعاره‌های مفهومی مرگ و زندگی در اشعار یدالله بهزاد کرمانشاهی

هاشم کرمی؛ نسرین علی اکبری؛ زانیار نقشبندی

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1402، صفحه 119-133

https://doi.org/10.30473/prl.2025.69844.2099

چکیده
  نظریه‌ی استعاره‌ی مفهومی رویکردی نوین به مبحث استعاره است که به وسیله‌ی آن شیوه‌های بازنمایی مفاهیم انتزاعی در متون ادبی و زبان خودکار مورد بررسی قرار می‌گیرد. این پژوهش بر پایه‌ی نظریه‌ی مذکور بنا شده است. روش آن توصیفی-تحلیلی است و سعی دارد شیوه‌های بازنمایی مفاهیم انتزاعی زندگی و مرگ را در اشعار یدالله بهزاد مورد واکاوی و ...  بیشتر

بلاغت فارسی
گونه‌‌ها و ساخت تلمیح در نوغزل‌های قیصر امین‌پور

آحمد کنجوری؛ علی نوری؛ محمدرضا روزبه

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1402

https://doi.org/10.30473/prl.2025.66952.2043

چکیده
  تلمیح را اشاره به داستان، قصه، مثل، شعر، آیه یا حدیثی، بدون تفصیل و تصریح دانسته‌اند؛ که سبب غنای معنوی و عاطفی و نیز خیال‌انگیزی و اثرگذاری سخن می‌شود. رویکرد شاعران به تلمیح، چه از نظر موضوع، چه از حیث منبع و چه ازجهت نوع پردازش و طرح آن یکسان نیست. بررسی نوع نگاه شاعران و نویسندگان به تلمیح، بویژه واکاوی گونه‌های تلمیح و شیوه‌ها ...  بیشتر