دانشگاه پیام نور

منشور اخلاقی نشریه‌های علمی

نشریه‌های علمی دانشگاه پیام نور با رسالت انتخاب و انتشار با کیفیت‌ترین پژوهش‌ها در حوزه‌های مختلف علمی، فعالیت می‌کنند. به‌منظور تحقق این هدف، فرآیند بررسی و انتشار مقالات پژوهشی باید دقیق و با رویکردی بی‌طرفانه انجام گیرد. جلب اعتماد تمامی ذی‌نفعان در مورد رعایت عدالت، در فرآیند بررسی و انتشار مقالات موجب شهرت و اعتبار نشریه‌ها است. بنابراین، منشور اخلاقی نشریه‌ها برای دست‌یابی به هدف اعتمادسازی در فرآیند بررسی و انتشار طراحی شده است. در این منشور، خط‌مشی‌های نشریه‌ها برای تضمین رفتار اخلاق‌مدار همه شرکت‌کنندگان دخیل در فرایند گفته شده بیان می‌شود. این منشور در سه بخش برای نویسندگان، سردبیران و داوران تنظیم شده‌است و از آنها درخواست می‌شود، ضمن مطالعه دقیق، هر گونه پرسشی را با سردبیر نشریه از طریق سامانه مدیریت مقالات مطرح کنند.

اصول اخلاقی نشریه و مصادیق سوء رفتار در نشر

سیاست‌های اخلاقی این مجله بر اساس اصول کمیته بین‌المللی اخلاق نشر  (Cope) و رعایت منشور اخلاقی نشریات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است، و نشریات دانشگاه پیام نور به آنها پایبند هستند. همچنین اداره انتشارات دانشگاه پیام نور بر تمامی مقالات منتشره نشریات این دانشگاه نظارت داده و همگی آنها موظف به رعایت اصول اخلاقی کمیته نشر بین‌المللی و سیاست‌های مورد نظر دانشگاه در این باره هستند.

مؤلفان، داوران، دبیران علمی و سردبیر هنگام همکاری با این نشریه باید این اصول اخلاقی را رعایت کنند.  مشروح اصول کمیته بین‌المللی اخلاق نشر در آدرس زیر در دسترس است: 

http://publicationethics.org

منشور اخلاقی برای نویسندگان

اصالت

• مقاله‌ای که نویسنده برای نشریه‌های دانشگاه پیام نور ارسال می‌کند باید جدید و اصیل باشد. نویسنده نمی‌تواند مقاله‌ای را که همه یا بخشی از آن در مجله تحت بررسی و ارزیابی است، برای نشریه دیگری ارسال کند.
• مقاله ارسالی چه همه و چه بخشی از آن، به زبان فارسی یا هر زبان دیگری، نباید قبلاً در جای دیگری منتشر یا برای انتشار پذیرفته شده باشد.
• نویسندگان باید کار و ایده‌های اولیه خود را به‌طور روشن بیان کنند، حتی زمانی که به‌طور عینی در مقاله بازنویسی و نقل قول نشده باشند. اگر نویسنده از عین جملات و عبارت‌های دیگر آثار علمی در مقاله خود استفاده کرده باشد، این مطالب باید در داخل «علامت نقل قول» قرار گیرد.
• مقاله باید منشأ و اصالت هر یک از مجموعه داده‌های به کار گرفته شده را مشخص کند. اگر مجموعه داده‌های اختصاصی در جای دیگری توسط این نویسنده یا نویسنده دیگری به کار گرفته شده است، مقاله باید این کارهای دیگر را چه انتشار یافته و چه انتشار نیافته باشند، بیان کند.
• نویسندگان نباید مقاله‌ای را ارسال کنند که قبلاً برای این مجله ارسال شده، تحت ارزیابی قرار گرفته و پس از ارزیابی توسط سردبیر رد شده است. اگر نسخه اولیه قبلاً رد شده بود و نویسنده مایل است تا نسخه‌ای اصلاح شده از مقاله را برای ارزیابی ارسال کند، توجیه ارسال مجدد مقاله، باید به‌طور شفاف توسط نویسنده برای سردبیر مجله مطرح و عنوان شود.

سوء رفتار پژوهشی و سرقت علمی

• ثبت مقاله در سامانه مدیریت نشریه‌های دانشگاه پیام نور با ارسال ایمیل به کلیه نویسندگان مقاله اطلاع داده خواهد شد؛ بدیهی است درج نام نویسندگان در مقاله به‌منزله نقش اساسی ایشان در تدوین مقاله است، چنانچه نویسندگان مقاله در تدوین مقاله نقشی نداشته‌اند و از نام آنها سوءاستفاده شده است، لازم است مراتب را بلافاصله از طریق ایمیل دریافتی اطلاع دهند.
• همه نویسندگان مقاله در مورد اصالت اثر مسئول هستند.
• حق ارزیابی موارد سرقت علمی برای نشریه محفوظ است.

سرقت علمی شکل‌های گوناگونی دارد از جمله:

الف. ثبت مقاله دیگری به نام خود.

ب. درج نام نویسندگان و پژوهشگرانی که در مقاله نقشی نداشته‌اند.

ج. کپی برداری یا تکرار بخش‌های قابل توجهی از مقاله دیگر (حتی اگر مقاله کپی شده مربوط به یکی از نویسندگان مقاله جدید باشد).

د. طرح نتایج حاصل از پژوهش‌های دیگران به نام خود.

ه. چاپ مکرر مقاله توسط نویسنده واحد در چند نشریه.

و. بیان نتایج نادرست و خلاف یافته‌های علمی یا تحریف نتایج حاصل از پژوهش.

ز. به‌کارگیری داده‌های نامعتبر یا دستکاری در داده‌های پژوهش.

 دست‌کاری استناد

• استنادهای بیش از اندازه در یک دست‌نوشته ارسال شده که به محتوای علمی مقاله کمک نمی‌کند و صرفاً برای افزایش استناد به کار یک نویسنده یا مقالات منتشر شده در یک مجله ویژه گنجانده شده است، دستکاری استناد نامیده می‌شود. این نوعی سوء رفتار علمی است زیرا اهمیت کار و انتشار خاصی را که در آن ظاهر می‌شود به اشتباه نشان می‌دهد.

برخورد و مقابله با موارد شناسایی شده سوء رفتار پژوهشی و سرقت علمی

موارد سرقت علمی توسط مسئولان نشریه بررسی و برای حفظ اعتبار و زحمات دیگر پژوهشگران، بدون هیچ تساهل و چشم‌پوشی با توجه به میزان سرقت علمی به شرح زیر برخورد قانونی می‌شود:

1. مقاله رد خواهد شد و در صورت چاپ از روی سایت‌ها برداشته خواهد شد.
2. اسامی همه نویسندگان مقاله در سیاه‌نامه نشریه‌های دانشگاه پیام نور قرار خواهد گرفت.
3. از مراجع قضایی ذی‌صلاح پی‌گیری حقوقی خواهد شد.
4. طی یک نامه رسمی پرونده سرقت علمی با سایر دانشگاه‌ها و نشریه‌های داخلی و خارجی مرتبط به اشتراک گذاشته خواهد شد.
5. مراتب طی یک نامه رسمی به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، دانشگاه‌ها، موسسه‌ها، نشریه‌ها و هر محلی که نویسندگان از امتیاز چاپ این مقاله استفاده کرده‌اند، اطلاع داده خواهد شد.

تضاد منافع (نویسندگان) 

• نویسنده مسئول باید منابع حمایت مالی طرح را در متن مقاله بیان کند سپس نسبت به ارسال مقاله اقدام نماید.
• هر یک از منافع گفته شده که قید شود، باید همراه مقاله منتشر شوند.
• اگر در مورد نوع موقعیتی که نمایانگر تضاد است شک و تردید وجود دارد، باید مشخص و آشکار شود، هر موردی در زمینه تضاد منافع باید با اداره انتشارات یا سردبیر مطرح شود.
• هنگام ارسال مقاله به مجله، نویسنده مسئول، فرصت دارد تا داور احتمالی را برای مقاله پیشنهاد دهد. نویسندگان باید از هر گونه تضاد منافع احتمالی یا نمود آن در انتخاب سردبیران و داوران پرهیز کنند. تضاد منافع از این نوع، تنها برای نویسنده مسئول به کار نمی‌رود بلکه مشمول نویسندگان همکار در مقاله نیز می‌شود.

- نویسندگان نباید افرادی را معرفی کرده و نام برند که می‌دانند نسخه قبلی مقاله را خوانده و پیشنهادهای خود را مطرح کرده‌اند؛ زیرا چنین دانشی، به‌طور خودکار فرآیند ارزیابی مخفی مقاله را نقض می‌کند.

داوری دو سو ناشناس

• سیاست داوری نشریه، به روش دوسو ناشناس انجام میشود که به‌موجب آن، نویسندگان، داوران را نمی‌شناسند و برعکس.
• نویسندگان باید به محرمانه بودن فرآیند ارزیابی احترام گذاشته و هویت خود را برای داوران آشکار نسازند و برعکس. برای نمونه، مقاله نباید حاوی هر گونه اطلاعات مشمول خودافشایی باشد، به طوری‌که داور بتواند نویسنده را شناسایی کند.
• نویسندگان نباید مقاله ارسالی خود (دربردارنده مقالات و پیش‌نویس‌های اولیه) را روی وب‌سایت‌ها منتشر کنند؛ زیرا در وب‌سایت‌ها، نویسندگان می‌توانند براحتی توسط داوران شناسایی شوند.
• نویسندگان نباید افرادی را به‌عنوان سردبیر یا داور نام برند که می‌دانند قبلاً مقاله یا نسخه قبلی آن را خوانده و پیشنهادهای خود را مطرح ساخته‌اند؛ زیرا این دانش یا آگاهی، به‌طور خودکار ناقض فرآیند ارزیابی مخفی دوطرفه است.

دقت

• نویسندگان مسئول نهایی محتوای همه مقاله ارسالی به نشریه هستند.
• نویسندگان متعهد هستند تا نمایی دقیق از پژوهش انجام شده و نیز بحث عینی درباره اهمیت پژوهش، ارائه کنند.
• نویسندگان باید یافته‌های خود را به‌طور کامل گزارش کنند و نباید داده‌هایی را که مرتبط با متن یا ساختار پرسش‌های پژوهش هستند، حذف کنند. نتایج باید صرف نظر از آنکه پیامدهای مورد انتظار را حمایت می‌کنند یا با آنها در تناقض هستند، گزارش شوند.
• نویسندگان باید دقت ویژه در ارائه خواص یا ویژگی‌های مرتبط با پژوهش خود یا یافته‌ها و تفسیر آنها داشته باشند. مفروضات بنیادین، تئوری‌ها، روش‌ها، شاخص‌ها و طرح‌های پژوهش مرتبط با یافته‌ها و تفسیرهای کار آنها، باید آشکار و عنوان شوند.
• نویسندگان باید متعهد شوند در ارائه داده‌ها به هیچ عنوان “داده‌سازی” و یا “دست‌کاری داده‌ها” انجام نشده است.
• مقاله باید حاوی جزئیات و منابع کافی باشد، به‌گونه‌ای که امکان دسترسی دیگر پژوهشگران به مجموعه داده‌های یکسان جهت تکرار پژوهش وجود داشته باشد.
• اگر نویسنده‌ای یک اشتباه یا بی‌دقتی مهم را در کار خود کشف کند، متعهد است تا مراتب را به‌سرعت به اطلاع سردبیر مجله رسانده و جهت بازبینی یا اصلاح مقاله همکاری کند.
• اگر نویسنده یا ناشر توسط شخص یا نهاد ثالث دریابند که کار انتشار یافته اشتباهی مهم و جدی دارد؛ نویسنده متعهد است تا به‌سرعت نسبت به بازبینی یا اصلاح مقاله یا فراهم‌سازی شواهد برای سردبیر، دال بر صحت و درستی مقاله اصلی یا اولیه اقدام نماید.

تألیف مشترک

• همه نویسندگان بیان شده در مقاله باید در کار پژوهش مساعدت و همکاری جدی داشته و در برابر نتایج پاسخگو باشند.
• اعتبار و امتیاز نویسندگی یا تألیف، باید به نسبت مساعدت‌های بخش‌های مختلف تسهیم شود.
• نویسندگان باید مسئولیت و اعتبار کار را تقبل کنند که شامل اعتبار نویسندگی یا تألیف، تنها برای کاری که به‌طور عملی انجام داده‌اند یا کاری که در انجام آن مساعدت کرده‌اند، است.
• نویسندگان باید به‌طور معمول، نام دانشجو را در مقالاتی که نویسندگان متعدد دارد و تا حد زیادی برگرفته از پایان‌نامه یا رساله دانشجو است، فهرست کنند.
• نویسنده مسئول که مقاله را به مجله ارسال می‌کند، باید یک نسخه یا پیش‌نویس مقاله را به همه نویسندگان همکار و مشترک ارسال و رضایت آنها را جهت ارسال مقاله به مجله و انتشار آن کسب کند.
• هر نویسنده باید به‌اندازه‌ای در مقاله مشارکت داشته باشد تا بتواند مسئولیت عمومی بخش‌های قابل قبولی از محتوا را بپذیرد.

تغییر یا اضافه کردن نویسندگان

• پس از پذیرش مقاله برای انتشار، هیچ نویسنده‌ای اضافه و یا تغییری در نویسندگان اول یا متناظر مجاز نیست.
• اگر نویسنده‌ای بخواهد از فهرست نویسندگان حذف شود، باید نامه‌ای را با امضای نویسنده و دیگر نویسندگان ارسال کند که نشان‌دهنده تمایل آنها برای حذف از فهرست نویسندگان باشد.
• هر گونه تغییر در ترتیب نویسندگان مستلزم امضای نامه‌ای توسط همه نویسندگان است که نشان دهنده موافقت آنها باشد.

حقوق انسانی

• نویسندگان مسئولیت حفظ و حمایت از حریم خصوصی، کرامت انسانی، رفاه و آزادی مسائل انسانی شرکت کنندگان پژوهش را بر عهده دارند.
• مقاله‌هایی که درگیر مسائل انسانی هستند (مطالعات میدانی، شبیه‌سازی‌ها، مصاحبه‌ها)، باید منطبق با الزامات آیین‌نامه حقوق انسانی در دانشگاه نویسنده انجام گیرند.

به‌هنگام بودن و سرعت عمل

• نویسندگان باید در تجدیدنظر و انجام اصلاحات مقاله سریع و مناسب عمل کنند.
• اگر نویسنده‌ای نمی‌تواند در سررسید زمانی تعیین شده (حداکثر بیست روز) عمل کند، باید هرچه‌زودتر با سردبیر برای تعیین مدت زمان بیشتر یا انصراف از فرآیند ارزیابی تماس گیرد.

منشور اخلاقی برای سردبیران

استقلال

• سردبیر و دبیران نشریه باید استقلال قلم و تحریر خود را حفظ کنند و برای حصول اطمینان از اینکه نویسندگان آزادی قلم دارند، کار کنند.
• مسئولیت پذیرش یا رد مقالات با سردبیران است.
• طی روند عادی و متداول این کار مستلزم نظر و پیشنهاد داوران است؛ به هر روی، مقاله‌هایی که به عقیده سردبیران کاملاً نامناسب هستند، ممکن است بدون ارزیابی داوران رد شوند.

عدم سوگیری

• سردبیر و دبیران باید امتیاز جایگاه و موقعیت خود را به شکل محرمانه، بدون سوگیری، به‌صورت سازنده‌ای افزایش دهند.
• سردبیران، وظیفه داوری در مورد مقالات را صرفاً از لحاظ شایستگی‌های علمی بر عهده دارند.
• سردبیران باید بدون طرفداری یا کینه‌توزی شخصی یا ایدئولوژیک، عمل نمایند. 

تضاد منافع (سردبیر و دبیران)

سردبیر و دبیران باید از هر گونه عملی که موجب افزایش تضاد منافع یا وجهه‌ای نامعقول از آن می‌شود، اجتناب کنند. برای نمونه:

• برای دوری از بروز تضاد منافع بالقوه، سردبیر نباید مطالبی را منتشر کند که به‌طور شفاف قابل شناسایی نبوده، داوری نشده یا تحت داوری مخفی یک طرفه قرار گرفته است.
• مسئولیت و اختیار تحریر و ویرایش هر مقاله نوشته شده توسط سردبیر و ارسال شده به دفتر مجله، باید از طریق سردبیر به شخص ذی‌صلاح دیگری، نظیر سردبیر قبلی مجله یا یکی از اعضای هیئت تحریریه و مشاوران تفویض شود.
• اعمال ملاحظات نوشتاری یا تحریری در مقاله توسط نویسنده- سردبیر به هر شیوه و در هر صورت هرگز پذیرفتنی نیست.
• سردبیران باید از بررسی مقاله‌ای که تضاد منافع واقعی یا بالقوه برای آنها ایجاد می‌کند خودداری کنند، تضادی که برآمده از روابط رقابتی، مشارکتی، مالی و دیگر روابط و ارتباطات با هر گونه نویسنده، شرکت یا نهاد مرتبط با مقاله است.

مثال‌هایی در رابطه با پیوندهای که نشان دهنده تضادهای منافع سردبیر- نویسنده است عبارتند از:

1. سردبیر و نویسنده هر دو توسط یک نهاد استخدام شده‌اند.
2. سردبیر یکی از اعضای کمیته پایان‌نامه نویسنده بوده یا برعکس،
3. نویسنده و سردبیر در حال حاضر نویسندگان مشترک و همکار در مقاله دیگری هستند یا نویسندگان همکار یک مقاله طی دو سال گذشته بوده‌اند.

داوری دو سو ناشناس  

• نشریه یک فرآیند داوری دوسو ناشناس را دنبال می‌کند که به‌موجب آن نویسندگان، داوران را نمی‌شناسند و برعکس.
• جایی که به نظر می‌رسد مقالات مجله، تحت ارزیابی مخفی دوطرفه نبوده‌اند، استاندارد ارزیابی باید به‌طور شفاف بیان شود. 

محرمانه بودن

• سردبیران (ویراستاران) و هیئت تحریریه آنها نباید اطلاعات مربوط به مقاله را برای کسی غیر از داوران و نویسندگان افشا کنند.
• رویه‌های اداری و رسمی باید برای حفظ محرمانه بودن فرآیند ارزیابی تعیین شود.
• انتظار می‌رود، سردبیران، از محرمانه بودن فرآیند ارزیابی مخفی دوطرفه و عدم افشای اطلاعاتی که ممکن است هویت نویسندگان را برای داوران یا برعکس فاش سازد، اطمینان حاصل کنند.
• گمنامی داوران صرفاً زمانی می‌تواند نقض شود که سردبیران از داوران اجازه فاش ساختن هویت آنها را دریافت کنند.
• سردبیران باید اطمینان حاصل کنند که اعضای هیئت تحریریه آنها با این عمل، منطبق و سازگار هستند.
• آن بخش از مطالب مقاله ارسالی که منتشر نشده‌اند، نباید در پژوهش شخصی یک سردبیر، بدون کسب رضایت مکتوب نویسنده استفاده شوند.
• اطلاعات یا ایده‌های محرمانه که از طریق ارزیابی مقالات کسب شده‌اند، باید به‌طور محرمانه حفظ شوند و در جهت منافع شخصی استفاده نشوند.

کیفیت ارزیابی

• به‌طور معمول، دو داور برای ارائه نظر درباره یک مقاله دعوت می‌شوند.
• سردبیر باید به‌طور روزمره و عادی، کلیه ارزیابی‌ها را از لحاظ کیفیت بررسی و ارزیابی کند.
• در شرایط نادر، سردبیری ممکن است یک مقاله ارزیابی شده را قبل از ارسال به نویسنده، ویرایش کند (برای نمونه، برای حذف عبارتی که هویت داور را فاش می‌سازد) یا مقاله ارزیابی شده را چنانچه سازنده و مناسب نیست، برای نویسنده ارسال نکند.
• رتبه‌ها و امتیازات کیفیت ارزیابی و دیگر ویژگی‌های عملکرد باید به‌طور ادواری توسط سردبیر برای حصول اطمینان از عملکرد بهینه مجله ارزیابی شوند.
• این رتبه‌ها و امتیازات نیز باید به اتخاذ تصمیمات در زمینه انتصاب مجدد هیئت داوری و درخواست‌های مستمر ارزیابی کمک کند. داده‌های عملکرد فردی داوران باید در دسترس سردبیران باشد و به‌طور محرمانه نگهداری شود. 

به‌هنگام بودن

سردبیران باید برای تضمین ارزیابی به موقع همه مقالات و پاسخ سریع به درخواست‌های نویسندگان درباره وضعیت ارزیابی، ظرف مهلت تعیین شده (حداکثر یک هفته پس از دریافت مقاله) نسبت به ارزیابی اولیه و انتخاب داوران اقدام کنند.  

کیفیت تصمیم

• سردبیران مسئول تشریح تصمیمات هیئت تحریریه برای نویسندگان درباره مقاله آنها هستند.
• سردبیران باید نامه‌هایی با کیفیت بالا را بنویسند، به‌گونه‌ای که این نامه‌ها تلفیقی از توصیه‌های داور و پیشنهادهای اضافی دیگر برای نویسنده باشند.
• سردبیران نباید نتیجه تصمیم را در قالب نامه، بدون ارائه توضیح، ضمیمه مجموعه‌ای از توصیه‌ها و پیشنهادهای داور کنند. 

دقت

زمانی که سردبیر، شواهدی متقاعد کننده از داور مبنی بر نادرست بودن مفهوم یا نتیجه یک مقاله منتشر نشده دریافت می‌کند، باید مراتب را به‌سرعت به نویسنده اطلاع دهد. اگر شواهدی مشابه درباره یک مقاله چاپ شده ارائه شود، سردبیر باید نسبت به انتشار فوری یک اصلاحیه، استرداد مورد قبلی، بیان مورد مربوط یا سایر یادداشت‌های مرتبط به شکل مناسب اقدام نماید.

اختیار

اختیار و مسئولیت نهایی مجله باید با سردبیر باشد.

سردبیر باید به تشکیلات مجله (اعم از خوانندگان، نویسندگان، داوران، سردبیران، کارکنان هیئت تحریریه و ناشر) احترام بگذارد و برای تضمین درستکاری و صداقت محتوای مجله و بهبود مستمر کیفیت آن بکوشد. سردبیر باید اعضای گروه تحریریه را مشتمل بر هیئت ارزیابی تحریریه انتخاب کند؛ حقوق و مسئولیت‌های این افراد را تعیین کند و به‌طور منظم عملکرد آنها را ارزیابی کند.

عملکرد

• سردبیر باید شاخص‌های عملکرد مجله را طرح کند.
• مجله باید حسابرسی‌های سالانه درباره میزان پذیرش، فواصل انتشار، درصد مقالات ارسالی برای بازبینی و ارزیابی خارجی و سایر داده‌های عملکرد را منتشر کند.
• شاخص‌های عملکرد باید برای ارزیابی تحولات در بررسی و ارزیابی مقالات و فرآیندهای انتشار به کار گرفته شوند و بدین ترتیب عملکرد مجله را بهبود بخشند.

فرایند درخواست تجدید نظر و رسیدگی به شکایات نویسندگان

ویراستاران باید سریع به شکایات پاسخ دهند و باید اطمینان حاصل کنند که راهی برای شکایات ناراضی وجود دارد تا شکایات را ادامه دهند.

نشریات دانشگاه پیام نور از درخواست های تجدید نظر منطقی و مستدل نسبت به تصمیمات سردبیر و هیأت تحریریه استقبال می کنند. با این حال، برای درخواست تجدید نظر باید شواهد قوی یا داده ها/اطلاعات جدید را در پاسخ به نظرات سردبیر و داوران ارائه دهید. تصمیمات نهایی هیئت تحریریه بر اساس نظرات داوران و قضاوت بی طرفانه آنها است و بنابراین معمولاً غیر قابل فسخ است. اما اگر از تصمیم نهایی نشریه شکایت دارید و فکر می‌کنید که موردی برای تجدید نظر وجود دارد، می توانید درخواست مستدل خود را به سردبیر ارائه دهید و سردبیر متعهد می شود که بر اساس اصول و معیارها و بر اساس فلوچارت های کمیته اخلاق نشر به درخواست نویسندگان رسیدگی نماید. 

منشور اخلاقی برای داوران

ارتباط متقابل

• ارزیابی و بررسی، فعالیتی حرفه‌ای برای مجلات است که ارزش کل حرفه را فراهم ساخته و باید ترغیب شود.
• به‌طور معمول پیش بینی می‌شود که پژوهشگرانی که مقالات خود را به مجله ارسال می‌کنند، به‌طور متقابل دعوت مجله برای ارزیابی مقالات بپذیرند.

حق امتناع و عدم پذیرش

• امتناع و رد درخواست ارزیابی یک مقاله بر حسب زمان یا موقعیت ضروری و لازم است. برای نمونه، داوری که احساس عدم صلاحیت کافی برای قضاوت در مورد مقاله پژوهشی می‌کند، باید از ارزیابی مقاله خودداری کند.
• داوران باید چنانچه نوعی تضاد منافع بالقوه وجود دارد، از ارزیابی مقاله خودداری کنند.
• چنانچه از داوران درخواست شود تا مقاله‌ای را ارزیابی کنند که قبلاً بررسی و ارزیابی شده است، آنها باید جزئیات ارزیابی اولیه را به اطلاع سردبیر برسانند، مگر آنکه مشخص شود، درخواست ارزیابی مجدد توسط آنها مد نظر است. 

داوری دو سو ناشناس  

نشریه از روش داوری دوسو ناشناس برای بررسی مقالات استفاده میکند. داوران باید از ارزیابی مقالاتی که قبلاً پیشنهادهای مکتوب خود را در نسخه اولیه آن برای نویسنده فراهم ساخته‌اند، امتناع کنند. اگر داوری، هویت نویسنده یا نویسنده همکار را بشناسد، به‌طور طبیعی مشمول خودداری از ارزیابی مقاله می‌شود. داوران مسئولیت اجتناب از نوشتن، گفتن یا انجام دادن هر چیزی که می‌تواند هویت آنها را برای نویسنده روشن سازد، نیز بر عهده دارند.

تضاد منافع (داوران) 

• به‌طور معمول، داوران باید از ارزیابی مقالاتی که از دید آنها مشمول تضاد منافع اعم از منافع مشترک، مالی، سازمانی و شخصی یا هر گونه ارتباط یا پیوندهای دیگر با شرکت‌ها، نهادها یا افراد مرتبط با مقالات است، امتناع کنند.
• داورانی که ممکن است دارای تضاد منافع در زمینه یک مقاله خاص باشند، باید آن تضاد را برای سردبیر مشخص و آشکار سازند تا در ادامه، سردبیر سطح مناسب مشارکت آنها را تعیین کند.
• یک نمونه در این زمینه، موقعیتی است که در آن، داور دارای یک مقاله مشابه تحت ارزیابی در همان مجله یا مجله دیگر یا یک پروژه تحقیقاتی مشابه در دست تکمیل است.
• به خاطر داشته باشید که تحت فرآیند ارزیابی مخفی دوطرفه، از آنجایی‌که داوران نویسندگان را نمی‌شناسند، بعید است که داوران از تضاد منافع مشمول نویسندگان اطلاع داشته باشند؛ بنابراین، به واسطه‌ی این تضادها محدود نمی‌شوند. اگر داوران از چنین تضادهایی آگاه شوند، باید به سردبیر مجله اطلاع دهند. 

عدم سوگیری

داوران باید مقالات را به‌طور عینی، بی‌طرف یا عادلانه و حرفه‌ای ارزیابی کنند. داوران باید از سوگیری‌های شخصی در توصیه‌ها و قضاوت‌های خود اجتناب کنند.

محرمانه بودن

داوران باید به محرمانه بودن فرآیند ارزیابی احترام بگذارند. تشخیص این مسئله که مقاله محرمانه است، اهمیت دارد. داوران نباید در مورد مقاله با کسی غیر از سردبیر مجله بحث کنند و نیز نباید اطلاعات مقاله را بدون اجازه در اختیار کسی بگذارند. اگر داوران به عمل خلافی مشکوک هستند، باید سردبیر را به‌طور محرمانه آگاه سازند و نباید نگرانی‌های خود را تا زمان اعلام رسمی مجله، با سایر بخش‌ها در میان بگذارند.

دقت

در ارزیابی مقاله و طرح توصیه‌ها برای نویسنده یا نویسندگان، داوران باید همواره به خاطر داشته باشند که ارزیابی در قضاوت علمی تاثیرگذار است. داوران باید با نویسنده بر حسب نگرانی‌هایی که در مورد مقاله دارند، صادق باشند. داوران باید قضاوت علمی خود را به میزان کافی تشریح و از آن حمایت کنند؛ یعنی آنها باید جزئیات و اطلاعات کافی جهت توجیه توصیه‌های خود به نویسنده را برای سردبیر فراهم سازند. داوران نباید دوقطبی عمل کنند، برای نمونه از یک طرف ارزیابی‌های بسیاری دوستانه و صمیمانه در مواجهه با نویسنده و از سوی دیگر ارزیابی‌های بسیار منفی در نشست خصوصی با سردبیر داشته باشند.

به‌هنگام بودن

داوران باید در ارزیابی‌ها و داوری‌های خود سریع عمل کنند. اگر داوری در سررسید زمانی تعیین شده (حداکثر یک ماه) نمی‌تواند عمل کند، باید هرچه‌زودتر با سردبیر برای تعیین مدت زمان بیشتر یا انتخاب داوری جدید تماس گیرد. 

سیاست های نشریه 

تبلیغات

سیاست نشریات دانشگاه پیام نور این است که تبلیغات ندارد.

حق چاپ و مجوز

بر اساس این اصل که در دسترس قرار دادن یافته های پژوهشی به صورت رایگان، از تبادل دانش جهانی برای عموم پشتیبانی می کند، این مجله دسترسی آزاد و فوری به محتوای خود را فراهم می کند. همه مقالات این مجله تحت مجوز بین‌المللی ­Creative Commons Attribution License 4.0 International (CC-BY  4.0)   منتشر می‌شوند که استفاده، اشتراک‌گذاری، اقتباس، توزیع، و تکثیر در هر رسانه یا قالبی را تا زمانی که نویسنده (نویسندگان) اصلی و منبع به درستی ذکر شده باشند، مجاز می‌سازد. تحت مجوز دسترسی آزاد، نویسندگان حق چاپ را برای محتوای مقالات خود حفظ می‌کنند، اما به دیگران اجازه می‌دهند تا محتوا را دانلود، استفاده مجدد، چاپ مجدد، تغییر، توزیع و/یا کپی کنند(تا زمانی که نویسندگان اصلی و منبع به درستی ذکر شده باشند و به اصل منبع به درستی استناد شده باشد). در این نشریه تمامی حقوق مربوط به مقاله برای نویسندگان محفوظ خواهد بود و نویسنده دارنده ی کپی رایت در این نشریه می باشد. 

سیاست آرشیوی

• • این خط‌مشی، سیاست های نشریه بلاغت کاربـردی و نقـد بلاغــی را در قبال آرشیو و بایگانی نسخه هایی از مقالات توسط نویسندگان در فضاهایی مانند صفحات وب شخصی و سازمانی و مخازن موضوعی مختلف، بیان میکند.  
  • بلاغت کاربـردی و نقـد بلاغــی تحت مجوز دسترسی آزاد منتشر میشود که بر این اساس مقالات را می توان بلافاصله طبق شرایط مجوز خاص آنها در دسترس قرار داد. اگر نویسنده‌ای مقاله‌ای را تحت مجوز دسترسی آزاد منتشر کرده باشد،  نویسنده از سوی این نشریه مجاز است تا نسخه منتشر شده را در هنگام انتشار به‌جای نسخه‌های خطی پذیرفته شده به اشتراک بگذارد.
  • نویسندگان همچنین می‌توانند از اطلاعات چکیده و استناد (مانند عنوان، نام نویسنده، تاریخ انتشار) مقاله خود در هر مکانی و در هر زمان از جمله رسانه‌های اجتماعی مانند لینکدین، فیس‌بوک، وبلاگ‌ها و توییتر مجدداً استفاده کنند، مشروط بر اینکه در صورت امکان، پیوندی به مقاله اضافه شود. ترجیحاً پیوند باید شامل شناسه دیجیتال شی (DOI) باشد که در اطلاعات استناد در مورد مقاله به صورت آنلاین یافت می شود. نسخه پذیرفته شده ممکن است در: وب سایت شخصی نویسنده و/یا مخزن یا آرشیو شرکت/موسسه نویسنده قرار گیرد. آرشیو خود نسخه ارسالی مشمول دوره تحریم نمی باشد.
  • بلاغت کاربـردی و نقـد بلاغــی اکنون به طور رسمی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (NLAI) آرشیو شده است.

فرآیند شناسایی و رسیدگی به تخلفات پژوهشی

در نشریات دانشگاه پیام نور، سردبیر برای شناسایی و جلوگیری از انتشار مقالاتی که در آن تخلفات تحقیقاتی در مورد محتوا و یا نویسندگی (از جمله سرقت ادبی، دستکاری استنادها،  جعل داده و داده سازی و غیره) رخ داده است، اقداماتی متناسب با نوع تخلف انجام می دهد.

در اغلب موارد این اقدامات شامل مراحل زیر می باشد: 

• به عنوان اولین اقدام پس از اطلاع از تخلفات پژوهشی، سردبیر مراتب را به دفتر تحریریه نشریه و تیم هیأت تحریریه با ارائه مستندات از سوی نویسنده و دفتر نشریه اطلاع خواهد داد. 
• پس از آن از سوی دفتر نشریه، از نویسنده درخواست می شود که برای تخلف شناسایی شده توضیحات قابل قبول ارائه دهد. 
• در صورتی که توضیحات نویسنده غیرقابل قبول باشد و به نظر برسد که رفتار غیراخلاقی جدی صورت گرفته است، موضوع از طریق تحریریه به کمیته نشر ارجاع می شود. پس از بررسی، کمیته تصمیم خواهد گرفت که آیا تخلف به اندازه کافی جدی است که ممنوعیت ارسال های بعدی  (مقالات نویسنده)را موجب شود یا خیر 
• در صورتی که تخلف از شدت کمتری برخوردار باشد، سردبیر، بنا به توصیه کمیته انتشار، نامه ای توبیخ کننده برای نویسنده ارسال می کند و خط مشی های انتشار نشریه را به نویسنده یادآوری می کند. اگر مقاله منتشر شده باشد، سردبیر از نویسنده درخواست می کند که برای تصحیح سابقه، یک عذرخواهی در مجله منتشر کند.
• اخطار برای نویسنده مربوطه ارسال خواهد شد و همزمان هر اثری (مقاله) دیگری از نویسنده متخلف یا افرادی مرتبط با تخلف که در دست بررسی  باشند بلافاصله رد خواهد شد.
• نویسندگان از عضویت در هیئت تحریریه نشریه و همکاری به عنوان داور برای مجله منع می شوند. نشریه این حق را برای خود محفوظ می دارد که اقدامات بیشتری انجام دهد.
• در موارد جدی تقلب که منجر به پس گرفتن مقاله می شود، اخطاریه بازپس گیری مقاله (retraction) در مجله منتشر می شود و در نسخه آنلاین به مقاله لینک می شود. نسخه آنلاین نیز با تاریخ بازپس گیری علامت گذاری می شود.

راهنماها و دستورالعمل­های اخلاقی کمیته اخلاق نشر (COPE)