نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• غلام صدیق ریگی کوته ¹
• محمد علی سلمانی مروست ²
• وصال میمندی ³

¹ دبیر آموزش و پرورش

² دانشیار دانشکده زبان و ادبیات، بخش زبان و ادبیات عربی دانشگاه یزد

³ دانشیار، دانشکده زبان و ادبیات، بخش زبان و ادبیات عربی، دانشگاه یزد،

چکیده

قرآن کریم برای انتقال بسیاری از مفاهیم، از حرکات اندام‌های بدن بهره برده است؛ آنچه امروزه «زبان بدن» نامیده می‌شود. این حرکات، گاه تأثیری ژرف‌تر از زبان گفتاری دارند. در این میان، عضو «بصر» از پرکاربردترین و مؤثرترین ابزارهای بیانی قرآن است که کاربرد آن فراتر از بینایی حسی بوده و در خدمت بیان مفاهیم عمیق روانی، عاطفی و معنوی قرار گرفته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی‌ـ‌ تحلیلی، با تمرکز بر کل قرآن کریم و استناد به لغت‌نامه‌های اصیل، تفاسیر معتبر و اشعار عربی، به واکاوی معنایی و بلاغی زبان «بصر» در قرآن می‌پردازد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که چشم در قرآن، علاوه بر کارکرد حسی، نقشی بلاغی و معرفتی ایفا می‌کند؛ به‌گونه‌ای که حالات چشم در بافت آیات، آینه‌ای از وضعیت روانی، عاطفی و ایمانی انسان است. کاربردهای بلاغیِ‌ استعاره، تشبیه و کنایه در توصیف حرکات بصر، به تعمیق مفاهیم قرآنی و تصویرسازی مؤثر معنوی انجامیده است. مفاهیمی چون زبونی، انکار، تهدید، هراس، خشم و آشفتگی روانی از طریق زبان بصر به زیباترین شیوه ترسیم شده‌اند. از منظر بلاغی، استعاره و تشبیه تمثیل، بیشترین بسامد را در کاربردهای بصر دارند و پس از آن، کنایه قرار می‌گیرد. این مقاله نشان می‌دهد که درک دلالت‌های بلاغی، در گرو معناشناسی دقیق واژه‌هاست. از منظر نظری، این پژوهش در فهم کاربرد نظریه استعاره مفهومی در زبان بدنِ قرآنی مؤثر است. از منظر عملی نیز می‌تواند به پژوهشگران در تحلیل پیوند میان زبان قرآن و رفتارهای غیرکلامی، انسان را یاری رساند.

کلیدواژه‌ها

• قرآن
• زبان بدن
• بصر
• عناصر بلاغی
• معناشناسی

موضوعات

• بلاغت فارسی

عنوان مقاله [English]

Semantic investigation and analysis of the rhetorical implications of human body language in the Qur'an (case study of Basr language)

نویسندگان [English]

• gholamseddigh rigi ¹
• mohammadali salmanimarvast ²
• vesal meymandi ³

¹ Secretary of Education

² Associate Professor, Faculty of Language and Literature, Department of Arabic Language and Literature, Yazd University.

³ Associate Professor, Faculty of Language and Literature, Department of Arabic Language and Literature, Yazd University.

چکیده [English]

The Holy Quran has paid special attention to body language to convey many concepts and purposes. The eloquence of body language in conveying some concepts is more than spoken language. The present article has examined the language of "vision" in terms of semantics and rhetorical meanings by analytical-descriptive method. This research has been done by referring to original dictionaries and valid interpretations. The present research reveals the deep relationship between rhetorical meaning and signification; Therefore, first she has examined the word "vision" and its accompanying words from the perspective of meaning and then in terms of rhetorical meaning. The data of the present article indicate that it is possible to understand rhetorical meanings through precise semantics. The most rhetorical elements used in visual language are metaphor, allegory and irony. In such a way that the frequency of metaphor and allegory is almost the same And the element of irony is next in terms of frequency.

کلیدواژه‌ها [English]

• Quran
• The body language
• Language of vision
• Rhetorical elements
• Semantics