نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

• حمید جعفری قریه علی

دانشیار گروه زبان و ادبیات دانشگاه ولی عصر«عج»

چکیده

ارتباطات فرهنگی، مناسبات اجتماعی و اشتراکات قومی و مذهبی از عوامل عمده نزدیکی کشورهای ایران و افغانستان است. در سال‌های اخیر به دلیل رخ‌دادهای سیاسی و اجتماعی و پیامدهای ناشی از جنگ این ارتباطات پر رنگ‌تر شده است. شعر فارسی افغانستان از نشانه‌های روشن این نوع ارتباطات شمرده می‌شود. شعر مهاجرت افغانستان به یاری عناصر زبانی و شگردهای ادبی به بازگویی بحران‌های اجتماعی و سیاسی سرزمین افغانستان می‌پردازد. تردیدی نیست که بخش قابل توجّهی از زیبایی کلام و قدرت اثرگذاری آن مدیون شگردهای ادبی است. امّا مهم است که این شگردها چگونه و با چه اهدافی در متن به کار گرفته شوند. در بررسی شعر افغانستان می‌توان گفت که عناصر زیبایی شناختی در خدمت گفتمان حاکم بر شعر قرار گرفته است و شگفتی‌آفرینی و جنبه‌های صوری زیبایی‌شناختی آن اولویت اصلی شاعر نیست. تصاویر شاعرانه، وظیفۀ انتقال مفاهیم اخلاقی، اجتماعی و عقیدتی شاعر را به عهده گرفته‌اند. این پژوهش با رویکرد محتوایی به عناصر زیبایی‌شناسی، به بررسی ویژگی‌های تصویر در شعر مهاجرت افغان با تکیه بر قالب شعری غزل می‌پردازد. براساس نتایج این پژوهش، رابطۀ شعر فارسی شعرای افغانی با مخاطبان خود بر اصل آگاهی بخشی مبتنی است. این اصل به-همراهی و هم‌صدایی مخاطب با گوینده یاری می‌رساند. آبشخور تصویرها و حوزه‌های شگردهای ادبی در شعر مهاجرت افغان، خصلت‌ها، عواطف، نیازها و مصائب انسان است. با این توضیح، بحران‌هایی اجتماعی کشور افغانستان و اندیشه‌های مذهبی از مهم‌ترین مقوله‌های تصویر‌آفرین در غزل امروز شعرای فارسی زبان افغان شمرده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• شعر افغانستان
• کارکردهای فراهنری
• غزل
• آرایه های ادبی
• درختان تبعیدی

عنوان مقاله [English]

Meta-artistic functions of literary devices in the Ghazals of Afghan poets based on the book " Derakhtan-e- Tab?idi "

نویسنده [English]

• Hamid JafariGhariyehali

Associate Professo of Persian Language and Literature , Faculty of Letters and Humanities, Vali-e- Asr University of Rafsanjan

چکیده [English]

Cultural ties, social relations, and ethnic and religious commonalities are major factors in thecloseness of Iran and Afghanistan. In recent years, theseconnections have become more into fore due to political and social events as well as the war. Afghan Persian poetry is considered as a clear sign of thistype of communication. Via linguistic elements and literary techniques, thepoetry of Afghan migration recounts thesocial and political crises of Afghanistan. Thereis no doubt that a considerable part of thebeauty of verbal output and its influence is due to literary techniques. However, itis important how and for what purposes these tricks are used in the text. When it comes to Afghan poetry, it can be said that aesthetic elements have served the dominant poetry discourse, and surprise and its formal aesthetic aspects are not the main priority of the poet. Poetic images have the duty of conveying the moral, social and ideological concepts of the poet. With a content-based approach to aesthetic elements, this research examines the characteristics of the image in Afghan immigration poetry with special focus on Ghazal. Theresults show that the relationship of Persian poetry of Afghan poets with their audiences is based on the principle of awareness raising. Thisprinciple helps the audience to accompany and speak with thespeaker. Images and literary techniques in Afghan immigration poetry draw on human qualities, emotions, needs and sufferings. With this explanation, the social crises of Afghanistan and religious ideas are considered as themost important illustrative categories inthe Ghazals of Persian-speaking Afghan poets today.

کلیدواژه‌ها [English]

• Afghan Poetry
• Extra-Artistic Functions
• Ghazal
• Literary devices
• Derakhtan-e- Tab?idi