نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه اسفندیاری مهنی ¹
• محمدرضا نجاریان ²
• محمد خدادادی ²

¹ استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

² گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، یزد، ایران.

چکیده

تقابل‌های دوگانه یکی از مباحث مورد توجه ساختارگرایان است. آن‌ها بنیاد هستی و شناخت آن را درک همین تقابل‌ها می‌دانند. اغلب آثار هنری بر مبنای تقابل شکل گرفته است؛ بد در برابر خوب، آسمان در برابر زمین، جوانی در برابر پیری، وجود در برابر عدم و... این دو قطب هرگز به گونه‌ای مستقل وجود نداشته‌اند و استوار بر تضاد دو قطب است. تقابل‌های هم‌جوار اصطلاحی است در پیوند با علم معانی نحو. این اصطلاح که همنشینی دو رکن متقابل است یکی از هنرهای پنهان در شعر نظامی است که در این مقاله بر اساس نظریه علم معانی نحو سعی شده است ساخت‌های گوناگون و الگوهای متعدد آن بررسی و تحلیل گردد؛ از جملۀ این الگوهای تقابلی عبارتند از: تقابل‌های هم‌جوار در یک جمله با هویّت دستوری یکسان، تقابل‌های هم‌جوار با هویت دستوری ناهمسان، تقابل‌های عطفی و غیرعطفی، تقابل‌های هم‌جوار تلمیجی و طبقه‌بندی تقابل‌ها از منظر تقابل معنی. همراهی این الگوها با دیگر عناصر بلاغی و زیبایی‌شناسی بر ظرفیت معنایی و حسن بلاغی آن‌ها می‌افزاید. این گونه‌گونی موجب پویایی بیشتر شعر نظامی از جهت بلاغی، زبانی و معنایی گردیده‌است. در این پژوهش با روشی توصیفی -تحلیلی تقابل‌های هم‌جوار معرفی و ساختار نحوی ابیاتی که شامل این هنر هستند در دو منظومۀ خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی تحلیل زیباشناسی شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• خسرو و شیرین
• لیلی و مجنون
• تقابل‌های هم‌جوار
• علم معانی نحو

عنوان مقاله [English]

Investigating the binary opposition apparition syntax in Nezami’s Khosrow and Shirin and laly and majnoon

نویسندگان [English]

• Fatemeh esfandiyarimehni ¹
• mohammadreza najjarian ²
• mohammad khodadadi ²

¹ Assistant Prof. in Persian Language and Literature, Payame Noor University, Tehran,, Iran.

² Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Yazd, Iran.

چکیده [English]

One of the topics of interest to structuralists is paying attention to binary opposition. They know the foundation of existence and its cognition as the realization of these oppositions . Most of artworks are based on contrast and opposition; Bad versus good, heaven versus earth, youth versus aging, existence versus non-existence, etc. These two poles have never existed independently and are based on the opposition of two poles. Neighboring confrontations are a term associated with the science of syntactic meanings. The term, which is a combination of the two, is one of the hidden arts in Nezamy poetry. In this article, based on the theory of syntactic meanings, an attempt has been made to study and analyze various constructions and its various patterns; These patterns include: adjoining adverbs in a sentence with the same grammatical identity, adjoining adverbs with dissimilar grammatical identities, inflectional and non-adverbial antonyms, implicit adjoining adverbs, music of adjoining adverbs, and so on.The combination of these patterns with other rhetorical and aesthetic elements adds to their semantic capacity and rhetorical goodness. Such diversity has made military poetry more dynamic in terms of rhetoric, language and meaning. The high frequency of these confrontations has led to a stylistic feature in Nezamy poetry. In this research, all-round confrontations of introduction and syntactic structure of the verses that include this art have been analyzed in two poems: Khosrow, Shirin, Lily and Majnoon Nezamy.

کلیدواژه‌ها [English]

• Khosrow and Shirin
• Lily and Majnoon
• Neighboring Contradictions
• Syntax