نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

• طاهره ایشانی

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

حافظ در میان شاعران هم‏روزگار خود به غزل عماد فقیه توجّه داشته و سعی کرده به استقبال از اشعار او، غزلیّاتی هم‏وزن و هم‏قافیه با مضمون‏هایی تقریباً مشابه بسراید. این غزل‏ها اگرچه ظاهراً شبیه غزل‏های عماد هستند؛ امّا دارای حال و هوای دیگری هستند و طراوت و زیبایی متفاوتی از آن دریافت می‏شود. فرضیّة پژوهش حاضر این است که یکی از تفاوت‏های غزل حافظ و عماد در نحوة کاربست هنجارگریزی نهفته است؛ زیرا هنجارگریزی از جمله مقوله‏های زیبایی‏شناختی است که تأثیر بسزایی در آشنایی‏زدایی و برجسته‏سازی شعر دارد. از این رو، در این جستار برآنیم با روش توصیفی‏تحلیلی و آماری با بهره‏گیری از الگوی هشت‏گانة هنجارگریزی لیچ به این پرسش پاسخ دهیم که شعر حافظ چه ویژگی‏ها و شاخص‏هایی از نظر کاربست انواع هنجارگریزی دارد که سبب امتیاز و برتری شعر او نسبت به شاعر ‏هم‏عصر وی عماد فقیه گردیده است؟ نتایج این پژوهش حاکی از این است که برتری غزل حافظ نسبت به غزل‏ عماد فقیه در بهره‏گیری افزون‏تر از هنجارگریزی به طور کلّی و هنجارگریزی معنایی، واژگانی و نحوی به طور اخصّ است. حافظ با بهره‏گیری از تصویرآفرینی‏های هنری، ترکیب‏سازی‏های ادبی و خارج شدن از آرایش سازگانی غالب در زبان، کلام شاعرانة خود را برجسته‏تر نموده است. این امر از جمله عواملی است که سبب امتیاز و برتری شعر او نسبت به شاعر ‏هم‏عصر وی عماد فقیه گردیده است.

کلیدواژه‌ها

• حافظ شیرازی
• عماد فقیه کرمانی
• لیچ
• هنجارگریزی

عنوان مقاله [English]

Dis-normalization: Privileged aspect of Hafez’s Ghazal from Imad’s Ghazal

نویسنده [English]

• tahereh ishany

institute for humanities & cultural studies

چکیده [English]

Hafez, among the poets of his time, has paid attention to the Imad Faqih’s ghazal and has tried to compose some ghazals in a same weight and rhyme with almost the same themes. Although these ghazals are supposedly like Emad's ghazals, they have a different atmosphere, freshness and beauty. The hypothesis of the present study is that one of the differences between Hafez and Imad's ghazals lies in the way of dis-normative application, because dis-normality is one of the aesthetic categories that have a significant effect on defamiliarization and foregrouding in poetry. Therefore, in this essay, we will use the descriptive-analytic and statistical method, using the Lich's dis-normative pattern, to answer the question of which Hafez poetry has characteristics for using of various types of dis-normality that causes the privilege and superiority of his poetry toward the poet of the same age has been Imad Faqih? The results of this research indicate that the uperiority of Hafez's poetry toward Ghazal Imad Faqih is in the use of more dis-normalization in general and semantic, lexical and syntactic dis-normality in particular. Hafez has made his poetry more prominent by creating artistic imagination, literary compositions, and getting out of the dominant arrangement of language. This is one of the factors that contributed to the privilege and superiority of his poetry toward the poet of his time, Imad Faqih.

کلیدواژه‌ها [English]

• Hafez
• Imad
• Lich
• Dis-normalization