نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• هاله رعایی ¹
• محمّدصادق بصیری ²
• عنایت الله شریف پور ²

¹ دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی/ دانشگاه شهید باهنر کرمان

² استاد/ دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

عروض و قافیه یکی از علوم بلاغی به شمار می رود. در کنار موسیقی وزن، قافیه نیز بخشی از موسیقی در شعر فارسی و عربی است. به گفتۀ محقّقان اگرچه ایرانیان پیش از اسلام نیز شعر می سرودند، امّا قوانینی برای آن تدوین نکرده بودند. از این رو پس از اسلام، علم عروض و قافیۀ فارسی بر مبنای اصول این علم در زبان عربی پایه گذاری شد. بنابراین برای درک هر چه بهتر اصول و قواعد شعر فارسی ناگزیر از بررسی این قوانین در شعر عربی هستیم تا اصل و منشأ آنها را دریابیم. در علم قافیۀ هر دو زبان، غیر از تعاریف، پنج مبحث عمدۀ حدود قافیه، حروف قافیه، حرکات حروف قافیه، انواع قافیه و عیوب قافیه وجود دارد. در هر کدام از مباحث ذکر شده در کنار شباهت ها، تفاوت هایی نیز میان قافیه در شعر دو زبان به چشم می خورد که گاه، سطحی و گاه، بنیادی اند. این مقاله که شیوۀ پژوهش در آن بر اساس روش کتابخانه ای است، ضمن آشنا کردن اجمالی خواننده با مطالب علم قافیه در دو زبان فارسی و عربی، به بررسی این شباهت ها و تفاوت ها می پردازد. چنانکه در این بررسی مشاهده می شود، بیشترین میزان تشابه در میان مباحث علم قافیه در دو زبان مربوط به مبحث حدود قافیه و بیشترین میزان تفاوت مربوط به مبحث انواع قافیه است.

کلیدواژه‌ها

• حدود قافیه
• حروف قافیه
• حرکات حروف قافیه
• انواع قافیه
• عیوب قافیه

عنوان مقاله [English]

A research on rhyme differences between and similarities in Persian poetry and Arabic poetry

نویسنده [English]

• haleh raaie ¹

چکیده [English]

Rhythm and Rhyme are counted as rhetoric sciences. In addition to the music of rhythm, rhyming is a part of poem music in Persian poetry and Arabic poetry. in spite of the fact that Iranians composed poem long before Islamic period, as it is said by the researchers, Persian poetry before Islam didn’t have precise rules and regulations. So after Islam, rhyming and rhythm in Persian literature have been established on the base of Arabic. Thus we ought to know these rules in Arabic poems to understand Persian ones. In rhyming in both languages, we see five parts separate from the definitions which are: rhyme borders, rhyme letters, rhyme letters movement, types of rhymes, and rhyme flaws. Differences and in commons are seen in each of them that are sometimes in the surface and sometimes basic. This lecture which is based on library research method, not only talk about and teach rhymes and its rules in Persian and Arabic, but also searches these differences and similarities. As it will be seen, the largest field of in commons in these two languages are seen in the title “rhyme borders” while title “types of rhymes” includes the most differences.

کلیدواژه‌ها [English]

• rhyme borders
• rhyme letters
• rhyme letters movement
• types of rhymes
• rhyme flaws