نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسنده

• مهدی دشتی

دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

"بلاغت اسلامی"، در تحول و تطوّر خود، مدیون کوشش های علمای بزرگی است که از قرن دوم به بعد، همت بر این کار گماشته اند. همچنان که علمِ "نحو" بر لغت و قراءتِ قرآن، استوار شده، مبانی اصلیِ "بلاغت اسلامی" نیز بر طرز و اسلوب همان کتاب عزیز، نهاده شده است. چرا که تبیین اعجاز بلاغی قرآن از اهمّ اهداف "بلاغت اسلامی" بوده و مقصد اصلی مؤلفانِ کتب بلاغی را تشکیل می داده است.
در این ارتباط، کتاب "الصناعتین" ابوهلال الحسن بن عبد الله بن سهل العسکری (م:پس از 400ه)، دارای اهمیتی خاص و جایگاهی ویژه است. بنا به تصریح ابوهلال، این کتاب نوشته شد تا هم فهمِ اعجاز بلاغیِ قرآن کریم، میسر شود و هم جبران کاستیِ کتاب "البیان و التبیین" جاحظ (م:255ه) گردد. توضیح آنکه، در کتاب مذکور، شرح حدود بلاغت و اقسام بیان و فصاحت، در لابلای کتاب، چنان پراکنده بود که یافتن هریک، محتاج تأملی طولانی و جست و جویی بسیار بود.
نتیجه کار "ابوهلال"، مفید و ماندگار بود چنانکه امروز می توانیم با کمک کتاب وی، به سادگی و روشنی هم با مباحث بلاغی آشنا شویم و هم به فهم اعجاز بلاغی قرآن کریم نزدیک گردیم لذا مناسب دیدیم تا در این نوشتار، تبیینات بلاغی آیات را بر مبنای کتاب الصناعتین مورد بحث و دقت قرار دهیم و با روشی ادبی و به دور از بحث های کلامیِ بی فایده، خوشه ها برچینیم و بهره ها ببریم.

کلیدواژه‌ها

• "اعجاز قرآن"
• "بلاغت"
• "الصناعتین"
• "ابوهلال عسکری"

عنوان مقاله [English]

explaining the rhetorical miracle of the Quran in the book "al-sanaatin" of abuhelal-e-askari

نویسنده [English]

• Mehdi Dashti

Associate Professor of Persian Language and Literature, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

چکیده [English]

"Islamic rhetoric", in its evolution, has indebted to the efforts of the great scholars from second century. As the Grammar Science built on the words of Quran, foundations of "Islamic rhetoric" also based on that dear book. Explaining the miracle of the Quran is the most important object of "Islamic rhetoric" and the destination of authors of the rhetorical books.
In this regard, the book "Al-sanatein" of Abuhelal al-Hasan ibn Abdullah, has a special place and importance. According to Abuhelal said, this book was written to understand the rhetorical miracle of the Quran, and also a compensation for the shortcomings of the book "Bayan and Al-tabyin" of Jahiz. To be clear, the book describes about rhetoric and manner of speech and eloquence, amidst the books, are so scattered and finding one of them needs a long time to search.
The result of abuhelal’s effort, was helpful and constant, and today by using his book, we can easily be accustomed to the rhetorical miracle of the Quran. So in this paper we discuss about the rhetorical of Quran’s verses according to the book "Al-sanatein" of Abuhelal.

کلیدواژه‌ها [English]

• "Miracle of Quran"
• "Rhetoric"
• "Al-sanatein"
• " Abuhelal-e-Askari"