نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

بابافغانی و وحشی بافقی، دو شاعر غزل‌سرا هستند که هریک، به‌نوعی سبک‌ساز و در تاریخ غزل فارسی­­ و تأثیرگذار بوده‌اند. ازاین‌رو برای راه‌یابی به طرز غزل آنها، این مقاله­ به بررسی موسیقایی شعر، یعنی ­و قافیه و ردیف، در غزل­های ­این دو سخنور ­می­پردازد. بدین منظور پس از ذکر مقدمه­ای ­درباره اهمیت و تأثیر این دو در تحول غزل، با ارائه نمودار و آمار، به روش تحلیل مقایسه‌ای- آماری، بررسی و مقایسه بحرها و اوزان عروضی غزل‌ها را آغاز می‌کند و با تحلیل این آمار نشان می‌دهد که از منظر موسیقی بیرونی، دو شاعر دارای ­وجوه اشتراک زیادی بوده، در انتخاب بحور و اوزان، ذوق و پسند نزدیکی دارند ولی از­ منظر­ موسیقی کناری، به دلیل آنکه در قافیه‌های وحشی، مصوت بلند بیشتری به‌کاررفته، خوش‌آهنگ‌تر است و ردیف‌های­ فغانی چون از ترکیبات بلندتری برخوردار است، ارزش موسیقیایی بیشتری دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

External and Lateral Music in Babafaghani's and Vahshibafghi's Ghazals

نویسندگان [English]

  • Mohammad Barani 1
  • Maryam Khalili Jahantigh 2
  • Hossein Ettehadi 3

چکیده [English]

Babafaghani and Vahshibafghi are two Iranian stylistic poets who have played significant roles in the history of Persian lyrics; hence, for thorough analysis of their lyrics, the present descriptive- analytic article has a look at the most brilliant musical manifestations of poetry- rhyme, arud, and radif- in the odes of these two great poets. It must be noted that in terms of external music, the poets have a lot in common enjoying close taste and interest in choosing meters and rhythms. All selected weights of these poets are among the most eloquently melodic and usable weights in Persian poetry, in a way that even a disagreeable and low use of weights is not seen in their ghazal collections. The key point is that the selected weights of both poets have a close proximity with the concepts raised in the poems.
The important point is that the meter of both poets is closely linked with the concepts and themes raised in their poems. Yet, from the lateral music point of view, it should be reminded that in Vahshibafghi, the highly frequent vowels are more melodious, whereas Babafaghani 's radifs with their lengthy combinations are musically more valuable.

بابافغانی شیرازی (1385). دیوان اشعار. به تصحیح و اهتمام احمدسهیلی خوانساری. چاپ چهارم. تهران: اقبال.
حسن‌پور آلاشتی، حسین (1384). طرز تازه. تهران: سخن.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1383). از گذشته ادبی ایران. چاپ دوم. تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1387). ادوار شعر فارسی. چاپ سوم. تهران: سخن.
 شفیعی کدکنی، محمدرضا(1379). موسیقی شعر. چاپ ششم. تهران: آگه.
شمیسا، سیروس (1386). آشنایی با عروض و قافیه. تهران: نشر میترا.
شوکت بخاری (1382). دیوان. با تصحیح و مقدمه سیروس شمیسا. تهران: فردوس.
صبور، داریوش (1384). آفاق غزل فارسی، چاپ دوم. تهران: زوّار.
صفا، ذبیح‌الله (1373). تاریخ ادبیات در ایران، جلد پنجم. چاپ هفتم. تهران: فردوس.
 صفا، ذبیح‌الله(1372). تاریخ ادبیات در ایران. جلد چهارم. چاپ نهم. تهران: فردوس.
مؤتمن، زین‌العابدین (1371). تحول شعر فارسی. چاپ چهارم. تهران: کتابخانه طهوری.
محمدی، محمدحسین (1374). بیگانه مثل معنی. تهران: میترا.
ملّاح، حسینعلی (1385). پیوند موسیقی و شعر. چاپ دوم. تهران: نشر فضا.
مولوی، جلال‌الدین محمد (1387). غزلیات شمس تبریز. محمدرضا شفیعی‌کدکنی. تهران: سخن.
ناتل خانلری، پرویز (1377). هفتاد سخن جلد اول شعر و هنر. چاپ دوم. تهران: توس.
واله داغستانی، علیقلی خان (1391). تذکره ریاض‌الشعرا. 2 جلد. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
وحشی بافقی (1380). دیوان. ویراسته حسین آذران (نخعی). تهران: امیرکبیر.
وحیدیان کامیار، تقی (1380). وزن و قافیه شعر فارسی. چاپ پنجم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
 وحیدیان کامیار، تقی(1378). در قلمرو زبان و ادبیات فارسی. چاپ دوم. مشهد: محقق.
آریان، قمر (1352). «ویژگی‌ها و منشأ پیدایش سبک مشهور به هندی در سیر تحول شعر فارسی». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی. شماره 34. صص 261-296.
متحدین، ژاله (1354). «تکرار ارزش صوتی و بلاغی آن»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال سوم، شماره 43. صص 483 -53.