نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• احمد غنی‌پور ملکشاه ¹
• وحید تقی نژاد فشتکه ²
• مرتضی محسنی ³
• مسعود روحانی ⁴

¹ استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

² دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

³ عضو هیات علمی دانشگاه مازندران

⁴ عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران

چکیده

متون تاریخی پیش از انقلاب مشروطه بنا به ماهیتی که دارند، ویژه‌زبان سیاسی دارند. این ویژه‌زبان سیاسی که از قدرت سیاسی سرچشمه گرفته، ممکن است در برخی کتاب‌ها و دوره‌ها و بنابر مقضیات زمانی و مکانی، حضوری پررنگ و یا کم‌رنگ‌تر داشته باشد. تاریخ بلعمی نوشته ابوعلی بلعمی در قرن چهارم از این زبان خاص برخوردار است. در این پژوهش تأثیر قدرت، اعم از سیاسی و معنوی در تاریخ بلعمی بررسی و تحلیل شده است. متن در مواجهه با قدرت و رعایت الزامات و اقتضائات آن به اشکال گوناگونی در می‌آید. نویسنده تاریخ بلعمی از سویی آغازگر تاریخ‌نویسی در زبان فارسی است و از دیگر سو، تاریخی «در زمانی» ترجمه و تألیف کرده است؛ از این‌رو کمتر به تشریفات زبانی و آداب آن ـ چنان‌که بعدها در متونی چون تاریخ بیهقی و تاریخ جهانگشا وجود دارد ـ پایبند است. روش انجام پژوهش، توصیفی و تحلیلی است. در تحلیل زبان قدرت از اصطلاحات معنی‌شناسی و کاربردشناسی بهره برده‌ شد. بلعمی با روش‌هایی چون ذکر القاب و صفات، همنشینی واژگان قدرت، گزینش واژگان، کاربرد شگردهای ادبی مانند تمثیل، تضاد، اغراق و...، لحن ستایشی، نوبت‌گیری در سخن گفتن و... توانسته است این اقتضائات پدید آمده از قدرت را در زبان خود بازتاب دهد. او در واقع با زبانی هنری و کاربرد برخی از ساختار‌های نحوی این کار را انجام می‌دهد. غالباً این موارد در عرف زبان جنبۀ عمومی داشته و مورخان بعدی نیز – با وجود به‌کارگیری روش‌های جدید - در بیان زبان قدرت پیرو وی هستند.

کلیدواژه‌ها

• تاریخ بلعمی
• زبان قدرت
• کاربردشناسی
• معنی شناسی

موضوعات

• بلاغت فارسی

عنوان مقاله [English]

The Language of Power in Tarikh-Balami

نویسندگان [English]

• Ahmad Ghanipour Malekshah ¹
• Vahid Taghinezhad fashtakeh ²
• morteza mohseni ³
• Massoud Rouhani ⁴

¹ Professor of the Department of Persian Language and Literature, Mazandaran University

² Ph.D. Student in Faculty of Literature and Foreign Languages, Mazandaran University, Iran

³ Prof., Faculty of Literature and Foreign Languages, Mazandaran University, Iran

⁴ Prof., Faculty of Literature and Foreign Languages, Mazandaran University, Iran

چکیده [English]

Historical texts before the constitutional revolution have a special political language due to their nature. This special political language, which originates from political power, may have a stronger or weaker presence in some books and periods, depending on the time and place. Tarikh Balami written by Balami in the 4th century has this special language. In this research, the influence of power, both political and spiritual, has been investigated and analyzed in Balaami history. The text comes in various forms in the face of power and compliance with its requirements.On the one hand, the author of Tarikh Balami is the initiator of history writing in the Persian language, and on the other hand, he translated and composed a history related to past times. Therefore, it adheres less to the language rituals and customs - as it is later found in texts such as Tarikh Beyhaqi and Tarikh Jahangosha.The research method is descriptive and analytical. In the analysis of the language of power, the terms semantics and pragmatics were used. Balami has been able to achieve these requirements by using methods such as mentioning titles and adjectives, combining power words, choosing words, using literary techniques such as allegory, contrast, exaggeration, etc., praise tone, taking turns in speaking, etc. to reflect power in his language.,he does this with an artistic language and the use of some syntactic structures. Often, these cases have a general aspect in the language custom, and later historians also follow him in expressing the language of power,.

کلیدواژه‌ها [English]

• Language of power
• Pragmatics
• Semantics
• Tarikh- Balami