نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• احمد آریان ¹
• احمد گلی ²
• رحمان مشتاق مهر ³

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

² استادگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

³ استاد گروه زبان وادبیات دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

^{چکیده
غرابت در لغت به معنی آشکار نبودن و نامأنوس بودن آن در استعمال است که اکثر علمای بلاغت آن را از عیوب فصاحت دانسته‌اند. قدیمی‌ترین کتابی که در بلاغت اسلامی از غرابت، سخن به میان آورده و عدم استعمال آن را یکی از شروط فصاحت نامیده، الایضاح خطیب قزوینی است و از آن به بعد در طی تاریخ مدرسی شدن بلاغت، این اصول تاکنون رعایت می‌شود؛ اما بلاغیان معاصر، بسیاری از اصول بلاغت سنتی، از جمله این الگوی فصاحت را در مواجهه با نقد ادبی معاصر و در مسیر تحلیل و زیبایی‌شناختی متون ادبی، ناکارآمد می‌دانند. دراین‌رابطه نظریات خود را در مقالات متعددی آورده و ضرورت بازنگری آن را گوشزد کرده‌اند. این مقاله باهدفِ قرارگرفتن در مسیر نقد بلاغت سنتی و ضرورت بازنگری آن، غرابت استعمال، یکی از عیوب فصاحت را به روش تحلیلی ـ انتقادی مورد بررسی قرار داده است. با این پیش‌فرض که فصاحت سنتی با الگوهای سلبی‌اش، خواه‌وناخواه از زبان شعری غفلت ورزیده، کارایی خود را بیشتر در حوزۀ دستور زبان نشان داده است تا بلاغت؛ بنابراین در جریان پژوهش خود به این نتیجه رسیده است که استعمال غریب واژه‌ها در شعر یا نثر در محور هم‌زمانی خود، طبیعت زبان و از منظر سبک‌شناسی، نوعی آشنایی‌زدایی و هنجارگریزی است که می‌تواند موجب تمایز سبکی نویسنده یا شاعر شود و نقش مهمی در شکل‌دهی ادبیّت سخن ایفا نماید.}

کلیدواژه‌ها

• کلیدواژه‌ها : بلاغت
• غرابت استعمال
• عیوب فصاحت

موضوعات

• بلاغت فارسی

عنوان مقاله [English]

A critical analysis of the strangeness of usage in the defects of eloquence

نویسندگان [English]

• Ahmad Aryan ¹
• ahmad goli ²
• Rahman Moshtaghmehr ³

¹ PhD student of Persian language and literature of Shahid Madani University of Azerbaijan

² Professor, Department of Persian Language and Literature, Shahid Madani University of Azerbaijan

³ Professor, Department of Persian Language and Literature, Shahid Madani University of Azerbaijan

چکیده [English]

Summary
Strangeness in a word means that it is not clear and unfamiliar in use, which most rhetoric scholars have considered to be a defect in eloquence. The oldest book that had mentioned the oddity in Islamic rhetoric and proposed the non-use of it as a condition of eloquence is Khatib Qazvini's "Al Izah" and since then, through the history of the teaching of rhetoric, the principle has been followed up to now. But contemporary rhetoricians consider this model of eloquence, and many other principles of traditional rhetoric, to be ineffective in the face of contemporary literary criticism and the analysis as well as aesthetics of literary texts. They have presented their theories in this regard in several articles and insisted to revise them. This article, considering the criticism of traditional rhetoric and the necessity of its revision, has studied one of the defects of eloquence in an analytical-critical way, With the presupposition that traditional eloquence with its negative patterns, willy-nilly neglected poetic language, it has shown its efficiency more in the field of grammar than rhetoric. Poetry or prose in its simultaneity axis, the nature of language and from the point of view of stylistics, it is a kind of defamiliarization and avoidance of norms that has caused the stylistic differentiation of the writer or poet, it can play an important role in shaping the literariness of speech.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: rhetoric
• oddity of usage
• eloquence defects