محمود بشیری؛ نیلوفر انصاری
چکیده
چکیدهیکی از شخصیت‌های برجستة عرفان وادب در سدة نهم هجری، شاه داعی شیرازی است که در مثنویهای شش گانة خود، عمیق‌ترین مسائل عرفانی را نظیر (وحدت وجود، توحید، حقیقت، طلب، تجرید، ذوق، کشف وشهود، فقر و فنا و...) بیان کرده است. ما در این نوشتار با روشی توصیفی، تحلیلی برآنیم تا ساختار زبانی وبلاغی مثنویهای شش گانة شاه داعی (مشاهد، گنج روان، ...
بیشتر
چکیدهیکی از شخصیت‌های برجستة عرفان وادب در سدة نهم هجری، شاه داعی شیرازی است که در مثنویهای شش گانة خود، عمیق‌ترین مسائل عرفانی را نظیر (وحدت وجود، توحید، حقیقت، طلب، تجرید، ذوق، کشف وشهود، فقر و فنا و...) بیان کرده است. ما در این نوشتار با روشی توصیفی، تحلیلی برآنیم تا ساختار زبانی وبلاغی مثنویهای شش گانة شاه داعی (مشاهد، گنج روان، چهل صباح، چهار چمن، چشمة زندگانی و عشق نامه) را از وجوه مختلف، تجزیه وتحلیل کنیم.نتایج تحقیق بیانگر دقت معانی، استواری کلام وفخامت الفاظ شاه داعی در مثنویهای شش‌گانه است وصرف نظر از مشرب عارفانه وباریک اندیشی صوفیانه؛ جذبه‌ها، وجدها وحال‌های او، جداگانه سرچشمة ذوق، شوق، دقت و رقت است. فکر و مضمون برجستة این مثنوی‌ها، همان اندیشه‌های مرسوم شاعران عارف است. رد پای عارفان بزرگی چون ابن عربی، عطار و مولانا، سنایی، شاه نعمت الله ولی، قاسم انوار و حافظ در آثار او مشهود است.سبک این مثنوی‌ها، تلفیقی از سبک‌های خراسانی و عراقی است؛ به‌گونه‌ای که برخی ویژگیهای زبانی را از سبک خراسانی؛ لطافتها، سوز وگداز را نیز از سبک عراقی گرفته‌است.جناس وصنعت تکرار در سطوح آوایی؛ استعارة مکنیه، مراعات نظیر وتلمیح در سطوح بلاغی، از برجسته‌ترین آرایه‌های ادبی به کار رفته در این منظومه‌ها هستند
سمیه تصدیقی
چکیده
نظریه استعاره‌های شناختی یا مفهومی اولین بار توسط لیکاف و جانسون مطرح شد. طبق نظر ایشان، استعاره دیگر تنها عنصری بلاغی و مختص زبان شعر نیست، بلکه اساس تفکر انسان، استعاری است. ابتدا استعاره‌های شناختی ابتدا در زبان روزمره بررسی شد، اما با توجه به انتزاعی بودن آثار هنری، ادبی و عرفانی، آرام آرام جای خود را در مطالعات عرفانی ...
بیشتر
نظریه استعاره‌های شناختی یا مفهومی اولین بار توسط لیکاف و جانسون مطرح شد. طبق نظر ایشان، استعاره دیگر تنها عنصری بلاغی و مختص زبان شعر نیست، بلکه اساس تفکر انسان، استعاری است. ابتدا استعاره‌های شناختی ابتدا در زبان روزمره بررسی شد، اما با توجه به انتزاعی بودن آثار هنری، ادبی و عرفانی، آرام آرام جای خود را در مطالعات عرفانی باز کرد. عشق به عنوان کلید‌ی‌ترین عنصر عرفان، نقش مهمی در متون عرفانی به‌ویژه عرفانه عاشقانه و ذوقی دارد. این پژوهش برمبنای نظریه استعاره شناختی لیکاف و جانسون، به‌دنبال شناخت عمیق‌تر تبیین/فهم عشق در مثنویهای عطار و مثنوی مولانا از منظر شناختی است. در این مقاله عشق به عنوان حوزه مقصد در نظر گرفته شده و حوزههای مبدأ آن در مثنویهای دو شاعر بررسی شده‌اند. سپس مقایسه‌ای بین حوزههای مبدأ عشق در آثار ایشان صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که علی‌رغم شباهت دیدگاه دو شاعر نسبت به عشق، بین نگاه مولانا و نگاه عطار، تفاوت‌هایی وجود دارد. عطار بیشتر به جنبه‌های قهاریت عشق توجه داشته است، حال آنکه مولانا بیشتر به جنبه‌های فنا، سرمستی و لذت و ذی‌شعور بودن عشق توجه دارد. در واقع، سیر تلقی عشق از عطار به مولانا، از قهاریت، کشندگی و نابودگری عشق، به سمت اتحاد، درد و رنج آمیخته با لذت، و شمولیت عشق بوده است.
فاطمه گل عابدی؛ محمّدصادق بصیری؛ محمّدرضا صرفی
چکیده
نقد دنیای خیال نوعی نقد مضمونی است و در قرن نوزدهم میلادی، توسّط گاستون باشلار به صورت مدوّن و قانون‌مند به جامعۀ ادبیّات فرانسه و پس از آن اروپا ارائه شد؛ بعد از وی، شاگردان مکتب او؛ یعنی ژان‌پیر ریشارد، ژان بورگوس و ژیلبر دوران به تکمیل این نظریه پرداختند. این مقاله با هدف دست‌یابی به نگاه مولانا به جهان اطراف خود و با استفاده از ...
بیشتر
نقد دنیای خیال نوعی نقد مضمونی است و در قرن نوزدهم میلادی، توسّط گاستون باشلار به صورت مدوّن و قانون‌مند به جامعۀ ادبیّات فرانسه و پس از آن اروپا ارائه شد؛ بعد از وی، شاگردان مکتب او؛ یعنی ژان‌پیر ریشارد، ژان بورگوس و ژیلبر دوران به تکمیل این نظریه پرداختند. این مقاله با هدف دست‌یابی به نگاه مولانا به جهان اطراف خود و با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و همچنین، بهرهگیری از نظریۀ نقد تخیّلی ژیلبر دوران، به بررسی یک غزل از مولانا با مطلع «ای یوسف خوشنام ما» میپردازد. نظریۀ دوران، نگاهی کاملاً انسانشناسانه به ادبیّات و تصاویر شعری دارد. در نظر او، تخیّلات درواقع عکسالعملهایی هستند که شاعر یا نویسنده در برخورد با زمان از خود بروز می‌دهد و بر همان اساس، تصاویر اثر خود را ایجاد میکند. بر این اساس، تصاویر مولانا در غزل مورد بررسی، حاصل عکسالعمل موقعیتی او در برابر بوده و نشان از تلاش مولانا برای غلبه بر این عنصر دارد. این غزل کاملا قهرمانانه و تضادی است.
