فاطمه تسلیم جهرمی
چکیده
شاملو از فنون مختلف زبانی و تمهیدات هنری برای تأثیر بر مخاطبان بهره برده و طنز نیز یکی از این ابعاد اشعار وی است. ارزش ادبی طنز، زادۀ عناصر بلاغی خاص و کاربرد آن‌ها با شگردهای ویژه است. طنز را به شیوه‌های گوناگون طبقه‌بندی کرده‌اند و از نظر ساختمان، طنز به دو دستۀ طنزهای موقعیتی و طنزهای عبارتی تقسیم می‌شود. خاستگاه این طنز، زندگی ...
بیشتر
شاملو از فنون مختلف زبانی و تمهیدات هنری برای تأثیر بر مخاطبان بهره برده و طنز نیز یکی از این ابعاد اشعار وی است. ارزش ادبی طنز، زادۀ عناصر بلاغی خاص و کاربرد آن‌ها با شگردهای ویژه است. طنز را به شیوه‌های گوناگون طبقه‌بندی کرده‌اند و از نظر ساختمان، طنز به دو دستۀ طنزهای موقعیتی و طنزهای عبارتی تقسیم می‌شود. خاستگاه این طنز، زندگی و جهانبینی شاعر است و با آن مدعیان، ریا، ظلم و نادانی را دست میاندازد. شگردهایی چون: اجتماع نقیضین، اغراق، تضاد، تشبیه به حیوانات، تمثیل و زیرمجموعههای آن‌ها، در آفرینش طنز موقعیت در شعر شاملو بیشتر مؤثر افتادهاند. در مجموعه طنزهای عبارتی نیز، بازیهای زبانی- بیانی، کنایه و دشنام و لعن بیشتر در اشعار وی دیده میشوند. بسیاری از این شگردها در یک شعر با یکدیگر ترکیب و تأثیر ادبی آن را چند برابر کرده‌اند و در شکلگیری سبک شاملو و برجستهسازی طنز وی نقشی مؤثّر داشتهاند. طنز در اشعار شاملو بیشتر در ژرفساخت آثار وی نمود دارد و پربسامدترین و بنمایۀ اغلب شگردهای طنز وی، اجتماع نقیضین و تضاد است. این مقاله با روشی توصیفی-تحلیلی نخست شگردهای بلاغی طنز را معرفی میکند و سپس با شواهدی از شعر احمد شاملو، آن را تجزیه و تحلیل میکند.
