نوع مقاله : علمی پژوهشی

نویسندگان

• محمود بشیری ¹
• نیلوفر انصاری ²

¹ دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

² تهران . دانشگاه تربیت مدرس .دانشکده ادبیات وعلوم انسانی .گروه زبان وادبیات فارسی .

چکیده

چکیده
یکی از شخصیت‌های برجستة عرفان وادب در سدة نهم هجری، شاه داعی شیرازی است که در مثنویهای شش گانة خود، عمیق‌ترین مسائل عرفانی را نظیر (وحدت وجود، توحید، حقیقت، طلب، تجرید، ذوق، کشف وشهود، فقر و فنا و...) بیان کرده است.
ما در این نوشتار با روشی توصیفی، تحلیلی برآنیم تا ساختار زبانی وبلاغی مثنوی‌های شش گانة شاه داعی (مشاهد، گنج روان، چهل صباح، چهار چمن، چشمة زندگانی و عشق نامه) را از وجوه مختلف، تجزیه وتحلیل کنیم.
نتایج تحقیق بیانگر دقت معانی، استواری کلام وفخامت الفاظ شاه داعی در مثنوی‌های شش‌گانه است وصرف نظر از مشرب عارفانه وباریک اندیشی صوفیانه؛ جذبه‌ها، وجدها وحال‌های او، جداگانه سرچشمة ذوق، شوق، دقت و رقت است. فکر و مضمون برجستة این مثنوی‌ها، همان اندیشه‌های مرسوم شاعران عارف است. رد پای عارفان بزرگی چون ابن عربی، عطار و مولانا، سنایی، شاه نعمت الله ولی، قاسم انوار و حافظ در آثار او مشهود است.
سبک این مثنوی‌ها، تلفیقی از سبک‌های خراسانی و عراقی است؛ به‌گونه‌ای که برخی ویژگیهای زبانی را از سبک خراسانی؛ لطافتها، سوز وگداز را نیز از سبک عراقی گرفته‌است.
جناس وصنعت تکرار در سطوح آوایی؛ استعارة مکنیه، مراعات نظیر وتلمیح در سطوح بلاغی، از برجسته‌ترین آرایه‌های ادبی به کار رفته در این منظومه‌ها هستند

کلیدواژه‌ها

• شاه داعی شیرازی
• عرفان
• ابن عربی
• عطار
• مولانا

عنوان مقاله [English]

Linguistic and rhetorical components of Shah Dai's six Masnavi

نویسنده [English]

• niloo far ansari ²

² Tehran. Trabiat Modares University. Faculty of Literature. Persian literature group

چکیده [English]

One of the prominent figures of mysticism and etiquette in the ninth century AH is Shah Dai Shirazi, who in his Masnavi, the deepest mystical issues such as (unity of existence, monotheism, desire, abstraction, taste, discovery and intuition, poverty and annihilation, etc Has expressed
In this article, we will use a descriptive and analytical method to analyze the linguistic and rhetorical structure of the six Masnavi of Shah Dai (observation, treasure, forty mornings, four grasses, spring of life and love letter) from different aspects.
The results of the research indicate the accuracy of the meanings, the firmness of the words and the thickness of the words of Shah Dai in the Masnavi, and regardless of the mystical musharraf and Sufi mysticism; His passions, ecstasies and moods are a separate source of taste, enthusiasm, accuracy and tenderness. The prominent thought and theme of these Masnavi is the same as the conventional thoughts of mystical poets. The traces of mystics such as Ibn Arabi, Attar and Maulana, Sanai, Shah Nemat alHakh Vali, Qasim Anwar and Hafez are evident in her works.
The style of these Masnavi is a combination of Khorasanian and Iraqi styles; In such a way that they have taken some linguistic features the Khorasani style and the subtleties, burning and melting from the Iraqi style.
Punctuation and the art of repetition at the phonetic levels; The Meccan metaphor, such as the observations of Vatmih at the rhetorical level, are among the most prominent literary arrays used in these poems.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Shah Dai Shirazi
• Erfan
• Ibn Arabi
• Attar
• Rumi