بلاغت فارسی
حمید طاهری
چکیده
تشبیه یکی از مهمترین وگسترده‌ترین تصویرهای شعری است. ازاین عنصرخیال بانظربه ارکان ،شکل ،ماهیت ارکان وعناصرتشکیل دهنده ی آن ،انواع واقسام پرشماری ارایه گردیده است وبه همین جهت تشبیه پرتنوعترین عنصرخیال است. گاهی درتقسیماتی که ازتشبیه ارایه می شود، ضروری است ازچند منظر به صورت توام به تشبیه نگریست.اکتفا به یک منظر یا زاویه ی خاص مارا ...
بیشتر
تشبیه یکی از مهمترین وگسترده‌ترین تصویرهای شعری است. ازاین عنصرخیال بانظربه ارکان ،شکل ،ماهیت ارکان وعناصرتشکیل دهنده ی آن ،انواع واقسام پرشماری ارایه گردیده است وبه همین جهت تشبیه پرتنوعترین عنصرخیال است. گاهی درتقسیماتی که ازتشبیه ارایه می شود، ضروری است ازچند منظر به صورت توام به تشبیه نگریست.اکتفا به یک منظر یا زاویه ی خاص مارا به هدف وغرضی که آن نوع خاص از تشبیه برای آن پدید آمده،رهنمون نمی گردد .به تعبیر بهتر اگرتشبیه را به لحاظ شکل تقسیم بندی می کنیم باید علاوه برفرم یاشکل ظاهری تشبیه ،به وجه شبه آن نیزتوجه داشته باشیم. صرف جابه جایی طرفین تشبیه ،تشبیه معکوس یا مقلوب نمی سازدواگربه وجه شبه آن عنایت نکنیم ،هدف وغرض ازآن که نوکردن وایجاد اغراق بیشتر است ،به دست نمی آید،زیرااغراق دراین تشبیه زمانی خودرا می نماید که وجه شبه پیش ازعکس کردن(تشبیه اول) وپس ازآن (تشبیه دوم)ثابت وواحد باشد. بی‌توجهی به این دقیقه سبب شده است که برخی تعاریف از انواع تشبیه ، ناقص و گاه اشتباه باشد. نکته دیگر این که هنگام تحقیق در صورت خیال تشبیه، بررسی پیشینه وتطورآن در دوران‌ها و اعصار مختلف ادب، امری ضروری است. علی الخصوص آن جا که بحث از عکس کردن و تفضیل مشبه بر مشبه‌به پیش می آید.برای مثال بررسی تاریخ تشبیه مارادرشناخت بهتروبازشناسی آسانتر تشبیه معکوس یاری می دهد . این توجه موجب می شودتابه نوع دیگری ازتشبیه معکوس دست یابیم که با نوع شکلی وفرمی آن متفاوت است.
بلاغت فارسی
وحید علی بیگی
چکیده
استفاده از صور خیال باعث جذابیت و درگیری ذهنی مخاطبان برای فهم مقصود شعرا می‌گردد. از مهمترین صور خیالی که از آغاز شعر فارسی در آثار ادبی مشاهده می‌شود، تشبیه است. از قرن سوم و نقطه آغاز شعر فارسی، شاعران به کمک تشبیه، افکار و تصورات ذهنی خویش را به مخاطبان القا می‌کردند که این امر در آغاز به صورت ابتدائی و کلیشه‌ای مشهود است. با شروع ...
بیشتر
استفاده از صور خیال باعث جذابیت و درگیری ذهنی مخاطبان برای فهم مقصود شعرا می‌گردد. از مهمترین صور خیالی که از آغاز شعر فارسی در آثار ادبی مشاهده می‌شود، تشبیه است. از قرن سوم و نقطه آغاز شعر فارسی، شاعران به کمک تشبیه، افکار و تصورات ذهنی خویش را به مخاطبان القا می‌کردند که این امر در آغاز به صورت ابتدائی و کلیشه‌ای مشهود است. با شروع قرن چهارم تشبیه مسیر اصلی خود را باز می‌یابد و شعرای قرن مذکور در کاربرد تشبیه دو مسیر مجزا را طی می‌کنند. دسته اول در کاربرد تشبیه مسیر عادی و کلیشه‌ای با بسامد کمتر و دسته دوم نوآوری در تشبیه با بسامد بیشتر را سر لوحه کار خود قرار می‌دهند. با شروع قرن پنجم تشبیه به ابزاری مهم برای ایجاد تخیل در نزد شعرا تبدیل می‌گردد تا در اواخر این قرن، تشبیه از حالت کلیشه-ای خارج شده و کسانی مانند ناصر خسرو، تشبیهات بدیعی را در اشعار خویش به کار می‌برند و این رویه با شروع قرن ششم با شاعرانی مانند خاقانی و نظامی به شکل تکاملی خود می‌رسد و به تفکر سنتی تشبیه پایان می‌دهد. در این پژوهش با آوردن نمونه‌هایی از شاعران مشهور، شکل تشبیه را با تحلیل و توصیف ابیات مورد واکاوی قرار داده و ضمن ترسیم نمودارهایی، تشبیهات هر دوره را به صورت جامع برای مخاطبان ترسیم نموده‌ایم
بلاغت فارسی
الیاس نورایی؛ زینب رشیدی؛ فاطمه کلاهچیان
چکیده
تصویر، رابطۀ بین جهان بیرونی و جهان درونی شاعر و هنرمند است. تصویر در شعر، معادله‌ی بین دو پدیده مثلاً میان مشبّه و مشبّهٌ‌به است که هدف از آن اثبات زیبایی یا تناسب است. تلمیح، یکی از شگردهای بلاغی است که برای تأثیر کلام به کار می‌رود و بر پایه تشبیه و تناسب است. جامی، یکی از سرآمدان شعر سبک عراقی است که استفاده چشمگیری از تلمیح کرده ...
بیشتر
تصویر، رابطۀ بین جهان بیرونی و جهان درونی شاعر و هنرمند است. تصویر در شعر، معادله‌ی بین دو پدیده مثلاً میان مشبّه و مشبّهٌ‌به است که هدف از آن اثبات زیبایی یا تناسب است. تلمیح، یکی از شگردهای بلاغی است که برای تأثیر کلام به کار می‌رود و بر پایه تشبیه و تناسب است. جامی، یکی از سرآمدان شعر سبک عراقی است که استفاده چشمگیری از تلمیح کرده است، او با استفاده از تشبیه، استعاره،ایهام و کنایه و... تصاویری را در ذهن برجسته و مجسم می‌کند و به آن حالت عینیت و همانندی می‌دهد. او در شعر مخصوصاً غزل با استفاده از تلمیح، تصاویر زیبایی را خلق کرده است. برجستهترین تلمیحات جامی در غزل عبارتاند از: تلمیحات و اشارات قرآنی و ماجرای پیامبران، تلمیحات تاریخی- داستانی و تلمیحات و اشارات اساطیری. نگارندگان با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نگرش تصویری جامی در تلمیحات غزل پرداختند. جامی، برای بیان اندیشه خود از مفاهیم مهم عرفانی چون «وحدت وجود، تجلّی، فقر، فنا و...» و نیز با استفاده از صناعات ادبی مانند: (تشبیه، استعاره، ایهام و کنایه و...) استفاده کرده است.
بلاغت فارسی
احمد رضایی جمکرانی؛ سمیه خورشیدی
چکیده
ساقی نامه از گونه‌های ادب غنایی با است که اغلب دربردارندة موضوعاتی مانند سرخوشی، اغتنام فرصت، بهره‌مندی از زمان است؛ به نظر می‌رسد تحولات اجتماعی کارکرد این نوع ادبی را نیز متأثر ساخته است و آن را از کارکردی غنایی به کارکردی اجتماعی دگرگون کرده که با به کارگیری ابزاری نظام‌مند می‌توان این تغییر کارکرد را نشان داد. از جمله این ابزار ...
بیشتر
ساقی نامه از گونه‌های ادب غنایی با است که اغلب دربردارندة موضوعاتی مانند سرخوشی، اغتنام فرصت، بهره‌مندی از زمان است؛ به نظر می‌رسد تحولات اجتماعی کارکرد این نوع ادبی را نیز متأثر ساخته است و آن را از کارکردی غنایی به کارکردی اجتماعی دگرگون کرده که با به کارگیری ابزاری نظام‌مند می‌توان این تغییر کارکرد را نشان داد. از جمله این ابزار دانش نشانه شناسی است که می‌کوشد تا خاستگاه متن را از طریق زیرانگاشت هایی که در آن گسترده اند، شناسایی کند و بر انسجام درونی متن، علی رغم وجود نادستورمندی ها از طریق عبور از خوانش اکتشافی به خوانش پسکنشانه ، دست یابد. پژوهش حاضر به مقایسه و تحلیل نشانه‌شناسیک ساقی نامه هوشنگ ابتهاج و رضی‌الدین آرتیمانی از دو دوره مختلف،پرداخته است. خوانش اکتشافی و پس کنشانه و تمرکز بر منظومه های توصیفی و کمینه نگاشت های دو متن، نشان می‌دهد متون مذکورعلی رغم توجه به بن مایه های برجسته نوع ادبی ساقی نامه، کمینه محتوای آن را دگرگون کرده‌اند؛ بر این اساس، ابتهاج با بهره گیری از رمزگان اساطیری تنوع و پیام های عمیق تری را منتقل کرده و به عناصر اصلی آن معنایی دیگر بخشیده است؛ ساقی در ساقی نامه وی بار معنایی جدید یافته و رویکرد اجتماعی این ساقی متن را با توجه به وقایع جامعه برجسته‌تر کرده است. بر اساس تحلیل ماتریس‌های دو متن، در‌حالی‌که آرتیمانی برای رهایی از از بیداد و ستم به فنا و خداوند می اندیشد و ابتهاج به دنبال نجات دهنده ای است که خفتگان جامعه را بیدار کند.
بلاغت فارسی
حسین رحمانی تیرکلایی
چکیده
جایگاه معنایی باب استفعال در انتقال معانی بلاغی نهج‌البلاغهچکیدهکلام بلیغ متناسب با اقتضائات حالی و مکانی صورت می‌پذیرد و به تناسب تفاوت مقتضیات، از اسلوب‌های متعددی در آن استفاده خواهد شد. این عنصر در نهج‌البلاغه موجب اختصاص یافتن صدها اثر در تبویب‌سازی شاخصه‌ها و ابعاد بلاغی در خصوص این کتاب شریف شده است، با این حال کمتر مشاهده ...
بیشتر
جایگاه معنایی باب استفعال در انتقال معانی بلاغی نهج‌البلاغهچکیدهکلام بلیغ متناسب با اقتضائات حالی و مکانی صورت می‌پذیرد و به تناسب تفاوت مقتضیات، از اسلوب‌های متعددی در آن استفاده خواهد شد. این عنصر در نهج‌البلاغه موجب اختصاص یافتن صدها اثر در تبویب‌سازی شاخصه‌ها و ابعاد بلاغی در خصوص این کتاب شریف شده است، با این حال کمتر مشاهده شده که از حیث مصداقی به واکاوی ابعاد این بلاغت پرداخته شود، بر اساس این ضرورت نگارنده در این اثر با روشی توصیفی ـ تحلیلی و با تحلیل و تدقیق در معاجم لغوی شاخص در زبان عرب به دنبال بررسی جایگاه معنایی باب استفعال در انتقال معانی بلاغی در نهج‌البلاغه بوده است تا با ذکر مصادیق متعدد از این باب، عناصر بلاغت را به نحو تطبیقی به مخاطب ارائه دهد و در پایان این نتیجه حاصل شده است که باب استفعال دارای معنای شایع طلب و معنای متداول وجدان‌الشئ است که سبب شده دیگر معانی این باب کمتر مورد استفاده قرار گیرد. بررسی باب استفعال در نهج‌البلاغه حاکی از این حقیقیت است که در گفتمان امام(علیه‌السلام) استخدام هرکدام از معانی ابن باب متناسب با اقتضاء کلامی و معنای مراد به کار گرفته شده تا مراد متکلم با کامل‌ترین لفظ در ذهن مخاطب تداعی شود.کلیدواژگان: باب استفعال، انتقال معانی، بلاغت، ادبیات عرب، نهج‌البلاغه
بلاغت فارسی
فاطمه تسلیم جهرمی
چکیده
شعر ظهیر فاریابی، شاعر قرن ششم، به عنوان یکی از حلقه‌های بین سبک خراسانی و عراقی در بسیاری از داوری‌های شاعرانه کهن مطرح شده و تأثیر بسیاری بر شعر شاعران پس از خود داشته است. ظهیر، مضمون‌پردازی متعدد و گسترده‌ای از دانش‌های مختلف از جمله باورها و عقاید عامیانه و برخی باورهای محلی در اشعار خود دارد و از این منظر یکی از شاعران پیشرو ...
بیشتر
شعر ظهیر فاریابی، شاعر قرن ششم، به عنوان یکی از حلقه‌های بین سبک خراسانی و عراقی در بسیاری از داوری‌های شاعرانه کهن مطرح شده و تأثیر بسیاری بر شعر شاعران پس از خود داشته است. ظهیر، مضمون‌پردازی متعدد و گسترده‌ای از دانش‌های مختلف از جمله باورها و عقاید عامیانه و برخی باورهای محلی در اشعار خود دارد و از این منظر یکی از شاعران پیشرو به شمار می‌رود. مضمون‌پردازی باورهای عامیانه در اشعار ظهیر به صورت شبکه‌ای بلاغی و با توجه به جنبه‌های مختلف یک باور و آداب و رسوم عامیانه رخ می‌دهد و در دسته‌هایی چون: باورهای عامیانۀ نجومی، اعتقادات عامیانه دربارة حیوانات و پرندگان، طب عامیانه و باورها و عقاید مربوط به پدیده‌های غیبی و رسوم عامه، می‌توان آن‌ها را تحلیل کرد. در رسوم عامیانه وی به آدابی چون جرعه‌افشانی بر خاک، خالکوبی، رسوم عید و... اشاره می‌کند. برخی مضمون‌سازی‌ها از باورهای عامیانۀ نادر و بسیار کهن در شعر فارسی نیز در میان اشعار وی دیده می‌شود. از ابزارهای هنری و بلاغی با استفاده از باورها و رسوم عامیانه در اشعار وی، به استعاره، حسن تعلیل، تجاهل‌العارف و تشبیه می‌توان یاد کرد. مضمون‌پردازی با عقاید عامیانه نجومی بیش از همه بازتاب دارد. وی از باورهای عامیانه برای مدح شاه و معشوق یا بیان پریشانی احوال خود بهره برده است. روش تحقیق در این مقاله به شیوۀ توصیفی- تحلیلی است.
بلاغت فارسی
سروناز جاویدان؛ محمد علی گذشتی؛ علی اصغر حلبی
چکیده
قایم مقام فراهانی از افراد تأثیرگذار در تاریخ سیاسی کشور و منشآت او نقطه‌ی عطفی در تاریخ تحول نثر فارسی است که با توجه به تنوع محتوا و ابعاد سیاسی، تاریخی و ادبی نویسنده‌ی آن، در حوزه‌ی نقد قابل تحلیل است. تحلیل انتقادی بر این اصل تأکید دارد که زبان متن‌های ادبی مانند متن‌های دیگر در خدمت ارتباط است و می‌توان آن را با روش انتقادی ...
بیشتر
قایم مقام فراهانی از افراد تأثیرگذار در تاریخ سیاسی کشور و منشآت او نقطه‌ی عطفی در تاریخ تحول نثر فارسی است که با توجه به تنوع محتوا و ابعاد سیاسی، تاریخی و ادبی نویسنده‌ی آن، در حوزه‌ی نقد قابل تحلیل است. تحلیل انتقادی بر این اصل تأکید دارد که زبان متن‌های ادبی مانند متن‌های دیگر در خدمت ارتباط است و می‌توان آن را با روش انتقادی تحلیل کرد، در این مقاله، نظریه‌ی «راجر فاولر» در تحلیل انتقادی، انتخاب شده و بر اساس آن، کارکردهای زبانی و بلاغی متن از دیدگاههای اندیشگانی، بینافردی و متنی بررسی شده و با نگاه به بافت موقعیت، آگاهی لازم نسبت به تعامل موجود در متن و نیز تأثیر و تأثر عاملان گفتمان، به دست آمده است. تحلیل نامه‌ی شماره‌ی 21 از منشآت قایم مقام فراهانی نشان می‌دهد که نویسنده با بهرهگیری از کارکردهای زبانی و بلاغی فوق با بسامد زیاد بر اثربخشی نامه‌ی خود بر مخاطب افزوده و به دستیابی به مقاصد منظور خویش توفیق یافته است؛ در این تحلیل همچنین، واقعیتهای نهفته در زمینههای شیوهی گفتمان، ایدئولوژی و روابط سلطه و قدرت عاملان گفتمان که بیانگر سلطهی قدرت مخاطب بر نویسنده است، نشان داده شده است.
عباس باقی نژاد؛ اصغر بابا سالار
چکیده
تعلیل هنری یا «حسنِ تعلیل» در «شعر کودک» کاربردی خاص و متفاوت از شعر بزرگسالان دارد. هدف این پژوهش، کشف و تفکیکِ الگوهایی است که ده شاعر صاحبِ سبکِ کودک در بهره‌مندی از حسنِ تعلیل در نظر داشته‌اند. در این پژوهش، جایگاه حسنِ تعلیل در محتوا و ساختار و نقش آن در معنی‌آفرینی، تخیل‌پردازی و زیباشناختی اشعار این ده شاعر تبیین ...
بیشتر
تعلیل هنری یا «حسنِ تعلیل» در «شعر کودک» کاربردی خاص و متفاوت از شعر بزرگسالان دارد. هدف این پژوهش، کشف و تفکیکِ الگوهایی است که ده شاعر صاحبِ سبکِ کودک در بهره‌مندی از حسنِ تعلیل در نظر داشته‌اند. در این پژوهش، جایگاه حسنِ تعلیل در محتوا و ساختار و نقش آن در معنی‌آفرینی، تخیل‌پردازی و زیباشناختی اشعار این ده شاعر تبیین شده و نوعی طبقهبندی الگویی برای تعلیلهای هنری آنان ارایه گردیده است. این طبقهبندی، منطبق بر چند الگوی کلی از جمله «الگوی رفتاری»، «الگوی عاطفی»، «الگوی زبانی»، «الگوی تمثیلی - استعاری» و «الگوی فانتزی» شکل گرفته و مبنای آن، معیارهایی است که این شاعرانِ کودک در علتآفرینی مد نظر دارند؛ یا تشخص و برجستگی خاصی، اعم از برجستگیِ خیالی، عاطفی، فکری و زبانی است که در تعلیلهای شعر آنان وجود دارد وجود دارد. در بحث مربوط به هر یک از انواع حسنِ تعلیل، سبک و سیاقِ علتآفرینی و کیفیتِ اثرگذاری حسنِ تعلیل بر مخاطبان کودک، همچنین کارکرد آن نوع خاص از حسنِ تعلیل، تشریح، بررسی و تحلیل شده است.
بلاغت فارسی
پروین ابیضی اسفهلان
چکیده
آیرونی از صناعات پیچیدة ادبی است. و آن شگردی است که نویسنده، معنایی متضاد با ظاهر سخن خود به کلام می‌بخشد به‌طوری‌که اغلب با غافلگیری و ریشخند همراه است. در مقاله حاضر که به روش توصیفی، تحلیلی-آماری است ابتدا به تعریف آیرونی و ویژگی‌های عمده آن و تقسیم‌بندی انواع آن پرداخته شده سپس ضمن بیان مختصری در خصوص منطق‌الطیر و معرفی اجمالی ...
بیشتر
آیرونی از صناعات پیچیدة ادبی است. و آن شگردی است که نویسنده، معنایی متضاد با ظاهر سخن خود به کلام می‌بخشد به‌طوری‌که اغلب با غافلگیری و ریشخند همراه است. در مقاله حاضر که به روش توصیفی، تحلیلی-آماری است ابتدا به تعریف آیرونی و ویژگی‌های عمده آن و تقسیم‌بندی انواع آن پرداخته شده سپس ضمن بیان مختصری در خصوص منطق‌الطیر و معرفی اجمالی آن، به تفصیل به بررسی و تحلیل انواع پرکاربرد این صنعت در منطق‌الطیر پرداخته شده و بسامد هر یک از انواع پرکاربرد آیرونی در جدول نشان داده شده و در نهایت نتیجه‌گیری کلی از تحقیق به‌عمل آمده است. هدف از این تحقیق، بررسی و تحلیل چگونگی کاربرد آیرونی و بسامد انواع آن و دلایل به کاررفتن این صنعت در منطق‌الطیر است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد عطار به علت ساختار داستانی این اثر که می‌تواند منشاء گوناگونی از آیرونی باشد از انواع آیرونی بهره برده و با نگرش آیرونیک و زبان طنز آمیز خود، حقایق فراوانی را روشن کرده و انواع مسایل مهم زمانه خود و مسائل فکری، عقیدتی و الهیاتی خود را در قالب شگرد آیرونی، مفید و ظریف بیان کرده است. از نظر آماری نیز، آیرونی‌های کلامی و سقراطی به ترتیب با بیست و سیزده درصد بیشترین بسامد و آیرونی‌های تقدیر و نمایشی به ترتیب با یک و سه درصد کمترین بسامد را به خود اختصاص داده‌اند.
بلاغت فارسی
مسعود سپه وندی
چکیده
بلاغت یکی از علوم ادبی است که در آن موضوع تطبیق کلام بر مقتضای حال و مقام بررسی می‌شود. از آنجایی که تلاش و توجّه به لطایف ادبی و بلاغی قرآن، مستلزم آشنایی نسبی با تفسیر و تمثّل به آیات بوده است، مفسرینی در این امر پیشقدم بوده‌اند از جمله: ابوالفتوح رازی، زمخشری، شاهفور اسفراینی و...که بسیاری از اسرار دقیق و نهفتۀ این دانش در بلاغت اعجازی ...
بیشتر
بلاغت یکی از علوم ادبی است که در آن موضوع تطبیق کلام بر مقتضای حال و مقام بررسی می‌شود. از آنجایی که تلاش و توجّه به لطایف ادبی و بلاغی قرآن، مستلزم آشنایی نسبی با تفسیر و تمثّل به آیات بوده است، مفسرینی در این امر پیشقدم بوده‌اند از جمله: ابوالفتوح رازی، زمخشری، شاهفور اسفراینی و...که بسیاری از اسرار دقیق و نهفتۀ این دانش در بلاغت اعجازی قرآن و کلام آنان متبلور شده است، امّا متاسفانه برخی از این اسرار، از چشم اصحاب بلاغت اسلامی- ایرانی به دور مانده و یا کمتر مورد توجه قرارگرفته است. بنابراین کشف، بررسی و تحلیل این زیباییها از لابه لای نوشتههای آنان، ضروری می نماید. نوشتار حاضر پژوهشی است که در آن نگارنده کوشیده است تا پس از بررسی تفاسیر فارسی قرآن کریم با روش تحلیلی – توصیفی، آن دسته از زیباییهای ادبی را که از چشم بلاغیون به دور مانده و یا کمتر به آن‌ها پرداخته شده است؛ یافته و مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. نگارنده پس از تجزیه و تحلیل نمونهها، نتیجه میگیرد که در تفاسیر اوّلیه قرآن، از صنایع خاصی همچون: اسناد مجازی مفید معنای تکریم، معانی ثانوی جملات استفهامی، اسلوب جملههای شرطی و... استفاده شده است
بلاغت فارسی
مریم بهفر؛ مه دخت پورخالقی چترودی؛ احمد ضابطی جهرمی
چکیده
هدف اصلی این پژوهش شناخت شیوه‌های مختلف کاربرد شگرد «تقدیم و تأخیر» و تحلیل کارکردهای متنوّع آن در سینمای ایران است. بنابراین با روی‌کردی نئوفرمالیستی و با استفاده از مباحث بلاغت، تقدیم و تأخیر در تدوین فیلم را نوعی از پردازش نماها در نظر گرفتیم که در آن برای ایجاد تأثیر یا انتقال اغراض بلاغی مختلف، نماها در جایگاهی دیر/زودتر ...
بیشتر
هدف اصلی این پژوهش شناخت شیوه‌های مختلف کاربرد شگرد «تقدیم و تأخیر» و تحلیل کارکردهای متنوّع آن در سینمای ایران است. بنابراین با روی‌کردی نئوفرمالیستی و با استفاده از مباحث بلاغت، تقدیم و تأخیر در تدوین فیلم را نوعی از پردازش نماها در نظر گرفتیم که در آن برای ایجاد تأثیر یا انتقال اغراض بلاغی مختلف، نماها در جایگاهی دیر/زودتر از موعد خود نمایش داده می‌شوند. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و اطّلاعات به شیوۀ کتاب‌خانه‌ای گردآوری شده‌اند. برای انجام پژوهش 11 فیلم از سینمای ایران به صورت هدفمند برگزیده شده تا ضمن پوشش سبک‌ها و دوره‌های زمانی مختلف سینمای ایران، انواع متفاوتی از تقدیم و تأخیر در آن‌ها موجود باشد. نتایج پژوهش نشان داد شگرد تقدیم در سینما به صورت‌هایی چون: پیش افتادن نمایی از جایگاه خود، تقدیم صدا بر تصویر و قرار دادن نمای نتیجه قبل از عمل به کار می‌رود. شگرد تأخیر نیز در سینما از طریق: ایجاد فاصله میان دو نما، تأخیر در انواع نماهای معرّف، واکنشی و نقطۀ دید و همچنین تأخیر در نمایش شخصیّت‌های اصلی و فرعی به کار می‌رود. تقدیم و تأخیر از رهگذر برجسته‌سازی فرم و شکست قوانین رایج تدوین فیلم، مستقّل از درون‌مایه به انتقال لذّت حسّی و جلب بازاندیشی مخاطب می-انجامد. خلق طنز، قطع انرژی میان دو نما، خلق حس بی‌فضایی، محدود و متوقّف کردن روایت، مداخله در قضاوت مخاطب، بازتاب درونیّات شخصیّت‌ها و تقویّت عواطف مخاطبان برخی از کارکردهای بلاغی شگرد تقدیم و تأخیر است که در تحلیل فیلم‌های سینمای ایران به آن دست یافته‌ایم.
منصوره شیرزادی؛ محمدحسین شرف زاده؛ زهرا رستگار حقیقی شیرازی
چکیده
در قرآن حدود هزار و دویست آیه در حوزه معاد وجود دارد. تعدادی از این آیات سعی در متقاعد کردن مردم در پذیرفتن معاد دارند و چگونگی وقوع معاد را توصیف می‌کنند. برخی دیگر از این آیات، قیامت را گاهی به شکل صریح و گاهی با عناوین گفتمان‌مدار توصیف می‌کنند. این عناوین گفتمان‌مدار، قارعه، یوم‌التغابن، یوم‌التلاق، یوم‌الازفه، یوم‌الحسره، ...
بیشتر
در قرآن حدود هزار و دویست آیه در حوزه معاد وجود دارد. تعدادی از این آیات سعی در متقاعد کردن مردم در پذیرفتن معاد دارند و چگونگی وقوع معاد را توصیف می‌کنند. برخی دیگر از این آیات، قیامت را گاهی به شکل صریح و گاهی با عناوین گفتمان‌مدار توصیف می‌کنند. این عناوین گفتمان‌مدار، قارعه، یوم‌التغابن، یوم‌التلاق، یوم‌الازفه، یوم‌الحسره، یومالتناد، یومالفصل، و یوم عسیر و نظیر اینها هستند که در معنای ثانویشان ظاهر می‌شوند . در پژوهش حاضر این عناوین بر اساس نظر فرکلاف در سطح توصیف، هم از نظر معانی ثانوی و هم لغوی بررسی شد. در سطح تفسیر نیز این اوصاف با آیات صریح قرآن که آن‌ها هم قیامت را توصیف می‌کردند، تفسیر گردید. . این معانی که هدف اصلی گوینده کلام وحی است؛ از طریق گفتمان کاوی و معانی ثانوی اوصاف به دست می آید. چرایی نزول این گونه توصیفها از قیامت در سطح تبیین تحلیل شد و چنین به دست آمد که اعتقاد به معاد به تنهایی کافی نیست، بلکه برای سعادتمندی در آخرت توشهای باید اندوخت.
بلاغت فارسی
شمس اله شمس؛ مسعود سپهوندی
چکیده
با پیشرفت‌های زبان‌شناسی و نقد ادبی زبان، امروزه آگاهانه‌تر می‌توان به تحلیل و بررسی آثار، بویژه آثار ماندگار ادبی پرداخت تا بدین وسیله به راز جاودانگی این آفریده‌های غنی پی برد. ﻧﻘﺪ ﺑﻼﻏﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﺪﻫﺎی ﺗﭙﻨﺪه و ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درابیات ﻓﺎرﺳﻲ وﺟﻮد دارد و در ﺳﺎﻳﺔ اﻳﻦ اﺑﺰار ﻣﻬﻢ، ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ و ﻧﻬﻔﺘﻪﻫﺎی ...
بیشتر
با پیشرفت‌های زبان‌شناسی و نقد ادبی زبان، امروزه آگاهانه‌تر می‌توان به تحلیل و بررسی آثار، بویژه آثار ماندگار ادبی پرداخت تا بدین وسیله به راز جاودانگی این آفریده‌های غنی پی برد. ﻧﻘﺪ ﺑﻼﻏﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﺪﻫﺎی ﺗﭙﻨﺪه و ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درابیات ﻓﺎرﺳﻲ وﺟﻮد دارد و در ﺳﺎﻳﺔ اﻳﻦ اﺑﺰار ﻣﻬﻢ، ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ و ﻧﻬﻔﺘﻪﻫﺎی دروﻧﻲِ تفکر ﺷﺎﻋﺮ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ره ﻳﺎﻓﺖ. بررسی ادبیت هر متن و ﺷﻨﺎﺧﺖ آن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺑﻼﻏﺖ ﺷﻌﺮی ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﮔﺮدد و ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻴﻦ اﺛﺮی ﺑﺎ اﺛﺮ دﻳﮕﺮ ﺗﻤﻴﺰ ﻧﻬﺎد. بررسی اغراض ثانوی جملات، خصوصاً جملات انشایی، از مباحث مهم علم معانی است. در این میان، استفهام بلاغی از تأثیرگذارترین انواع این ترفند هنری به شمار می‌رود. در واقع، استفهام‌های بلاغی و اغراض ثانوی آن‌ها به عنوان شگرد و شیوه‌ای هنری شایسته بررسی و در‌خور تحقیق هستند.در این پژوهش باروش تحلیلی ،توصیفی ،ابتدا به بررسی ساختار جملات پرسشی در هجویات سه شاعر مورد نظر دورۀ مشروطه و سپس به بسامد ادوات پرسشی در اشعار ایشان پرداخته‌ایم و در پایان به کارکرد معانی ثانوی جملات پرسشی و دسته‌بندی آن‌ها با کمک جدول، بسامد هر ادات پرسش و کارکرد بلاغی را در اشعار سه شاعر مزبور نشان داده‌ایم. مساله ی اصلی این پژوهش کشف ر موز پنهانی بلاغی در جملات استفهامی هجویات عصر مشروطه است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد افزونی کارکرد بلاغی تمسخر، توبیخ و تحقیر در هجویات عصر مشروطه نشان‌دهندۀ نوعی تسویه‌حساب شخصی با مخاطب است که همسو با ویژگی ذاتی هجو است.
چکیده
چکیدهروایت‌شناسی ریشه در ساختارگرایی دارد و کارکرد اصلی آن بررسی عناصر ساختاری است. «ژرار ژنت» برای بررسی متون رواییطرحی پیشنهاد می‌کند و گام بلندی در راه اعتلای این علم برداشته‌است. او در نظریات خود به بررسی سه عامل زمان دستوری، وجه یا حال و هوا و لحن پرداخته است. هدف از نگارش این مقاله بررسی مؤلفه‌های روایت در شش شعر «نصرت ...
بیشتر
چکیدهروایت‌شناسی ریشه در ساختارگرایی دارد و کارکرد اصلی آن بررسی عناصر ساختاری است. «ژرار ژنت» برای بررسی متون رواییطرحی پیشنهاد می‌کند و گام بلندی در راه اعتلای این علم برداشته‌است. او در نظریات خود به بررسی سه عامل زمان دستوری، وجه یا حال و هوا و لحن پرداخته است. هدف از نگارش این مقاله بررسی مؤلفه‌های روایت در شش شعر «نصرت رحمانی» بر اساس دیدگاه ژرار ژنت است. روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی است. نتایج حاصل از بررسی اشعار نشان داد که ترتیب روایت در همه‌ی اشعار مورد بررسی به صورت خطّی است؛ یعنی، بین داستان و روایت تفاوتی وجود ندارد. روایت داستان‌ها در همه‌ی اشعار به غیر از «میعاد در لجن» که شتابی منفی داشت، دارای شتاب مثبت است. بسامد مورد استفاده در روایت، به غیر از شعر «چاقو» که بسامد مکرّر داشت و واژگان و عباراتی در آن تکرار شده‌است، در دیگر اشعار بسامد مفرد(تک) محور است. به لحاظ وجه در تمامی اشعار کمترین فاصله مشاهده می‌شود. زاویه‌ی دید در «فاحشه و ماشه را چکاند» سوم شخص و بیرونی و در دیگر اشعار؛ «میعاد در لجن»، «چاقو»، «مادر و نامه» اوّل شخص و درونی است. دیدگاه در «فاحشه و ماشه را چکاند» کانون بیرونی ـ باز نمود ناهمگن و در سایر اشعار شامل «میعاد در لجن»، «چاقو»، «مادر و نامه» کانون درونی ـ بازنمود همگن است. صدا و لحن نیز در «فاحشه و ماشه را چکاند» خارج از روایت خود و در دیگر اشعار «میعاد در لجن»، «چاقو»، «مادر و نامه» داخل در روایت خود است.
