بلاغت فارسی
فاضل عباس زاده؛ بهزاد اسبقی؛ مهرداد آقائی
چکیده
چکیدهزبان حافظ چند وجهی و هنری است واژهها و ترکیبات و به تبع آن عبارات و جملات در شعر او خطی و تک معنایی نیست، بلکه متعدد و اتساعی است و این ویژگی هنری باعث شده که انسان در جستجوی معنا برای زندگیاش، گم شدۀ ذهن و ضمیرش را در لایههای معانی ابیات او یافته و او را سروشوار در آسمانها پایگاه بخشد. پژوهش حاضر، از طریق نقد خواننده محور ...
بیشتر
چکیدهزبان حافظ چند وجهی و هنری است واژهها و ترکیبات و به تبع آن عبارات و جملات در شعر او خطی و تک معنایی نیست، بلکه متعدد و اتساعی است و این ویژگی هنری باعث شده که انسان در جستجوی معنا برای زندگیاش، گم شدۀ ذهن و ضمیرش را در لایههای معانی ابیات او یافته و او را سروشوار در آسمانها پایگاه بخشد. پژوهش حاضر، از طریق نقد خواننده محور ضمن بررسی بافههای بلاغی در یک بیت حافظ، تلاش میکند استنباط خود را از این بیت به عنوان ساختار پذیرفته شدۀ معنا به سمت عملکرد جاری ذهن خوانندگان گرایش داده، و وجوه معانیِ پنهان در پوشش حریری واژگان هنری قابل تفسیر آن را بازگو کند. بدین ترتیب بر اساس بافههای بلاغی و معانی اتساعی، هیچ یک از شارحان حافظ تاکنون به این هنر فخرآمیز او در این بیت اشاره نکردهاند. البته اهمیت بحث، از آن جهت نیست که این نوشته، اولین پژوهش در باب مسائل تراکم تصویر باشد، بلکه اهمیت آن، از این جهت است که پژوهش حاضر سعی دارد با روش توصیفی- تحلیلی معانی درست و نزدیک به ذهن این بیت را که شرح زیادی درباره آن نوشته شده، به خوبی ارائه دهد. از خلال نتایج پژوهش متوجه شدیم که زیبایی هر تصویر تا حدی نمایان است که رمز ابداع و به وجود آمدن آن بر مخاطب پوشیده شده و حافظ در این غزل به خوبی از عهده آن برآمده است.
زهرا جمشیدی؛ سید محمد آرتا
چکیده
یکی از مشخصههای اصلی شعر حافظ بلاغت کلام اوست. او با بهکارگیری شگردهای مختلف ادبی توانسته به این مهم دست یابد. یکی از راهکارهای حافظ برای پررنگکردن صبغۀ بلاغی اشعارش، استفاده از کمگرفت با بسامد بالاست که تاکنون از دید حافظپژوهان و حافظشناسان پنهان مانده است. کمگرفت، ابزاری بلاغی و ادبی است که نقطۀ مقابل اغراق بهشمار میرود ...
بیشتر
یکی از مشخصههای اصلی شعر حافظ بلاغت کلام اوست. او با بهکارگیری شگردهای مختلف ادبی توانسته به این مهم دست یابد. یکی از راهکارهای حافظ برای پررنگکردن صبغۀ بلاغی اشعارش، استفاده از کمگرفت با بسامد بالاست که تاکنون از دید حافظپژوهان و حافظشناسان پنهان مانده است. کمگرفت، ابزاری بلاغی و ادبی است که نقطۀ مقابل اغراق بهشمار میرود و مطلبی، کسی یا چیزی را ضعیفتر، فروتر یا کمتر از حد خود نشاندادن یا بیانکردن است. در پژوهش حاضر، ابتدا با تکیه بر نظر اُدبا و صاحبنظران تعریف جامع و کاملی از کمگرفت ارائه، سپس روشهای ایجاد مفهوم کمگرفت و اغراض آن در اشعار حافظ به روش مطالعۀ کتابخانه-ای بررسی و تحلیل شده است. برایند پژوهش نشان میدهد که حافظ با تکیه بر گستردگی قلمرو دانش زبانی و بلاغی خود با استفاده از واژههایی مانند کم و کمتر، ترسم، گویی یا گوییا، مگر، بهتر، اندکی و... توانسته مفهوم کمگرفت را در کلام خود ایجاد کند. کمگرفت در شعر او کارکردهای معنایی و زیباییشناختی نیز دارد که از میان کارکردهای معنایی میتوان به تواضع و کمگرفت خویش، اعتراض توأم با احتیاط، احترام، پند و اندرز و از میان کارکردهای زیباییشناختی به تناسبات لفظی اشاره کرد.
غلامرضا کریمی فرد
چکیده
ملمّع دراصطلاح ادب، ازفنون و ابداعات شعر فارسی وعبارت از این است که شاعر شعر خود را بطورتلفیقی، به دو زبان (ملمّع دراصطلاح ادب، از فنون و ابداعات شعر فارسی وعبارت از این است که شاعر شعر خود را بطورتلفیقی، به دو زبان (غالباً فارسی وعربی) بسراید. نخستین شعرملمّع را ابوالحسن شهید بن حسین بلخی حکیم وشاعرمعاصر با رودکی (متوفای 329)سروده است. ...
بیشتر
ملمّع دراصطلاح ادب، ازفنون و ابداعات شعر فارسی وعبارت از این است که شاعر شعر خود را بطورتلفیقی، به دو زبان (ملمّع دراصطلاح ادب، از فنون و ابداعات شعر فارسی وعبارت از این است که شاعر شعر خود را بطورتلفیقی، به دو زبان (غالباً فارسی وعربی) بسراید. نخستین شعرملمّع را ابوالحسن شهید بن حسین بلخی حکیم وشاعرمعاصر با رودکی (متوفای 329)سروده است. در دوره های بعد مولوی، سعدی، حافظ، خواجویکرمانی وفخرالدین عراقی از کسانی هستند که دستی در شعر ملمّع داشته اند. ما درپژوهش حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام میشود، درپی پاسخ به این پرسش هستیم که: صوَر بلاغی درملمّعات حافظ درچه سطحی از ارزش بلاغی است ؟ دراین پژوهش، پس از بررسی شعرهای عربی حافظ، مشخص شد که عناصربلاغی آنها، درعین حال که قابل مقایسه با شاعران نکته پرداز عرب نیست، خالی ازظرافت ها ودقایق رندانة زبانی هم نیست. ریختن الفاظ عربی درقالب ساختار ذهنی و زبانی فارسی درکنار آرایه های متعدد ادبی، عربیات حافظ را در ترازوی بلاغت سنگین میکند تا آنجا که میتوان پاره ای از شعرهای عربی او را مانند شعر فارسیش زبانزد و درمواقع مختلف استفاده کرد.