بلاغت فارسی
الیاس نورایی؛ زینب رشیدی؛ فاطمه کلاهچیان
چکیده
تصویر، رابطۀ بین جهان بیرونی و جهان درونی شاعر و هنرمند است. تصویر در شعر، معادله‌ی بین دو پدیده مثلاً میان مشبّه و مشبّهٌ‌به است که هدف از آن اثبات زیبایی یا تناسب است. تلمیح، یکی از شگردهای بلاغی است که برای تأثیر کلام به کار می‌رود و بر پایه تشبیه و تناسب است. جامی، یکی از سرآمدان شعر سبک عراقی است که استفاده چشمگیری از تلمیح کرده ...
بیشتر
تصویر، رابطۀ بین جهان بیرونی و جهان درونی شاعر و هنرمند است. تصویر در شعر، معادله‌ی بین دو پدیده مثلاً میان مشبّه و مشبّهٌ‌به است که هدف از آن اثبات زیبایی یا تناسب است. تلمیح، یکی از شگردهای بلاغی است که برای تأثیر کلام به کار می‌رود و بر پایه تشبیه و تناسب است. جامی، یکی از سرآمدان شعر سبک عراقی است که استفاده چشمگیری از تلمیح کرده است، او با استفاده از تشبیه، استعاره،ایهام و کنایه و... تصاویری را در ذهن برجسته و مجسم میکند و به آن حالت عینیت و همانندی میدهد. او در شعر مخصوصاً غزل با استفاده از تلمیح، تصاویر زیبایی را خلق کرده است. برجستهترین تلمیحات جامی در غزل عبارتاند از: تلمیحات و اشارات قرآنی و ماجرای پیامبران، تلمیحات تاریخی- داستانی و تلمیحات و اشارات اساطیری. نگارندگان با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نگرش تصویری جامی در تلمیحات غزل پرداختند. جامی، برای بیان اندیشه خود از مفاهیم مهم عرفانی چون «وحدت وجود، تجلّی، فقر، فنا و...» و نیز با استفاده از صناعات ادبی مانند: (تشبیه، استعاره، ایهام و کنایه و...) استفاده کرده است.
حمید جعفری قریه علی
چکیده
ارتباطات فرهنگی، مناسبات اجتماعی و اشتراکات قومی و مذهبی از عوامل عمده نزدیکی کشورهای ایران و افغانستان است. در سال‌های اخیر به دلیل رخ‌دادهای سیاسی و اجتماعی و پیامدهای ناشی از جنگ این ارتباطات پر رنگ‌تر شده است. شعر فارسی افغانستان از نشانه‌های روشن این نوع ارتباطات شمرده می‌شود. شعر مهاجرت افغانستان به یاری عناصر زبانی و شگردهای ...
بیشتر
ارتباطات فرهنگی، مناسبات اجتماعی و اشتراکات قومی و مذهبی از عوامل عمده نزدیکی کشورهای ایران و افغانستان است. در سال‌های اخیر به دلیل رخ‌دادهای سیاسی و اجتماعی و پیامدهای ناشی از جنگ این ارتباطات پر رنگ‌تر شده است. شعر فارسی افغانستان از نشانه‌های روشن این نوع ارتباطات شمرده می‌شود. شعر مهاجرت افغانستان به یاری عناصر زبانی و شگردهای ادبی به بازگویی بحران‌های اجتماعی و سیاسی سرزمین افغانستان میپردازد. تردیدی نیست که بخش قابل توجّهی از زیبایی کلام و قدرت اثرگذاری آن مدیون شگردهای ادبی است. امّا مهم است که این شگردها چگونه و با چه اهدافی در متن به کار گرفته شوند. در بررسی شعر افغانستان می‌توان گفت که عناصر زیبایی شناختی در خدمت گفتمان حاکم بر شعر قرار گرفته است و شگفتی‌آفرینی و جنبه‌های صوری زیبایی‌شناختی آن اولویت اصلی شاعر نیست. تصاویر شاعرانه، وظیفۀ انتقال مفاهیم اخلاقی، اجتماعی و عقیدتی شاعر را به عهده گرفته‌اند. این پژوهش با رویکرد محتوایی به عناصر زیبایی‌شناسی، به بررسی ویژگی‌های تصویر در شعر مهاجرت افغان با تکیه بر قالب شعری غزل میپردازد. براساس نتایج این پژوهش، رابطۀ شعر فارسی شعرای افغانی با مخاطبان خود بر اصل آگاهی بخشی مبتنی است. این اصل به-همراهی و هم‌صدایی مخاطب با گوینده یاری می‌رساند. آبشخور تصویرها و حوزه‌های شگردهای ادبی در شعر مهاجرت افغان، خصلت‌ها، عواطف، نیازها و مصائب انسان است. با این توضیح، بحران‌هایی اجتماعی کشور افغانستان و اندیشه‌های مذهبی از مهم‌ترین مقوله‌های تصویر‌آفرین در غزل امروز شعرای فارسی زبان افغان شمرده می‌شود.
احمد سنچولی
چکیده
ویلیام امپسون (1984-1906م) ابهام را جزو عوامل ذاتی شعر و زمینه‌ساز واکنش خواننده می‌داند. از نظر او هر نوع تمایز جزیی زبانی ولو ناچیز که زمینه‌ساز واکنش خواننده شود، از مصادیق ابهام به حساب می‌آید. بنابراین علاوه بر پیچش‌های زبانی، برخی از شگردهای بلاغی نیز که ذهن مخاطب را با خود درگیر کرده و موجب واکنش او می‌گردد، از عوامل ابهام-آفرین ...
بیشتر
ویلیام امپسون (1984-1906م) ابهام را جزو عوامل ذاتی شعر و زمینه‌ساز واکنش خواننده می‌داند. از نظر او هر نوع تمایز جزیی زبانی ولو ناچیز که زمینه‌ساز واکنش خواننده شود، از مصادیق ابهام به حساب می‌آید. بنابراین علاوه بر پیچش‌های زبانی، برخی از شگردهای بلاغی نیز که ذهن مخاطب را با خود درگیر کرده و موجب واکنش او می‌گردد، از عوامل ابهام-آفرین سخن به شمار می‌آید. بر پایة این نظریه، مقولة ابهام در غزلیات سعدی به دو دستة ابهامهای هنری و ذاتی و ابهامهای زبانی و عارضی تقسیم می‌شود. ابهامهای هنری و ذاتی به دستگاه بلاغی بهویژه صور خیال و برخی صنایع ادبی شعر او مربوط می‌شود و ابهامهای عارضی شامل برخی عوامل زبانی و مقوله‌های فرهنگی و اجتماعی است. از آن جا که سعدی عواطف و احساسات خویش را صادقانه، روشن و طبیعی با مخاطب خویش در میان میگذارد، خواننده متوجه ابهام در کلام او نمیشود. بیان او به اندازهای روشن و طبیعی است که احساسات و عواطفش را به روشنی بیان مینماید و ابهامهایی از نوع گیجی و سردرگمی که نشانگر عدم وقوف شاعر بر افکار خود باشد، در شعر او یافت نمیشود.
محمد بارانی؛ مریم خلیلی جهانتیغ؛ حسین اتحادی
دوره 1، شماره 1 ، مرداد 1395، ، صفحه 95-73
چکیده
بابافغانی و وحشی بافقی، دو شاعر غزل‌سرا هستند که هریک، به‌نوعی سبک‌ساز و در تاریخ غزل فارسی و تأثیرگذار بوده‌اند. ازاین‌رو برای راه‌یابی به طرز غزل آنها، این مقاله به بررسی موسیقایی شعر، یعنی و قافیه و ردیف، در غزلهای این دو سخنور میپردازد. بدین منظور پس از ذکر مقدمهای درباره اهمیت و تأثیر این دو در تحول ...
بیشتر
بابافغانی و وحشی بافقی، دو شاعر غزل‌سرا هستند که هریک، به‌نوعی سبک‌ساز و در تاریخ غزل فارسی و تأثیرگذار بوده‌اند. ازاین‌رو برای راه‌یابی به طرز غزل آنها، این مقاله به بررسی موسیقایی شعر، یعنی و قافیه و ردیف، در غزلهای این دو سخنور میپردازد. بدین منظور پس از ذکر مقدمهای درباره اهمیت و تأثیر این دو در تحول غزل، با ارائه نمودار و آمار، به روش تحلیل مقایسهای- آماری، بررسی و مقایسه بحرها و اوزان عروضی غزلها را آغاز میکند و با تحلیل این آمار نشان میدهد که از منظر موسیقی بیرونی، دو شاعر دارای وجوه اشتراک زیادی بوده، در انتخاب بحور و اوزان، ذوق و پسند نزدیکی دارند ولی از منظر موسیقی کناری، به دلیل آنکه در قافیههای وحشی، مصوت بلند بیشتری بهکاررفته، خوشآهنگتر است و ردیفهای فغانی چون از ترکیبات بلندتری برخوردار است، ارزش موسیقیایی بیشتری دارد.
