یحیی عطایی؛ نعمت الله به رقم
چکیده
التزام یا اعنات آرایهای است که بلاغتنویسان فارسی و عربی کمتر بدان پرداختهاند، در حالی که این صنعت در قرآن کریم و نهجالبلاغه و احادیث کاربرد داشته است. از این رو نگارندگان در این مقاله از جنبههای گوناگون آن را در بلاغت فارسی و عربی بررسی کرده و برای نخستین بار نشان دادهاند که این صنعت در نظم و نثرِ این دو زبان به هشت شیوه میآید؛ ...
بیشتر
التزام یا اعنات آرایهای است که بلاغتنویسان فارسی و عربی کمتر بدان پرداختهاند، در حالی که این صنعت در قرآن کریم و نهجالبلاغه و احادیث کاربرد داشته است. از این رو نگارندگان در این مقاله از جنبههای گوناگون آن را در بلاغت فارسی و عربی بررسی کرده و برای نخستین بار نشان دادهاند که این صنعت در نظم و نثرِ این دو زبان به هشت شیوه میآید؛ برخی از این شیوهها ویژة شعر فارسی است و برخی دیگر در هر دو زبان کاربرد داشته و از سویی با اینکه بلاغتنویسان، التزام را جزوِ آرایههایِ لفظی آوردهاند، نشان داده شده است که برخی از این شیوهها موسیقی بیرونی کلام را تقویت میکنند و برخی دیگر به ارتقاء موسیقی درونی و معنوی یاری میرسانند. تفاوتهای التزام در این دو زبان از تعریف تا مصادیق و نحوة کارکرد و انواع و ظرفیت آن بررسی شده است؛ با اینکه هر دو زبان، امکان بهرهگیری از ظرفیتهای این شگرد را داشتهاند ولی برخی شیوهها در یکی از دو زبان مغفول واقع شده است. به گونة موردی نشان داده شده که بهرة شعر و نثر فارسی، نسبت به عربی بالاتر است. چنین بخشبندی و تحلیلی در هیچ اثر بلاغیِ فارسی و عربی به ویژه از دیدگاه تطبیقی دیده نمیشود.