بتول واعظ؛ محمدرضا حاجی آقا بابایی
چکیده
یکی از شگردهای ادبی که در تعریف، نامگذاری، بیان انواع و کارکردهای آن اختلافنظر زیادی وجود داشته و دارد شگرد ادبی التفات است که با توجه به شعر و ادب فارسی و التفات خاص به متن، نیازمند بازنگری، بازتعریف و تبیین وجوه بلاغی بیشتری است. با بررسی و مطالعهی بسیاری از متون شعر فارسی به این نتیجه رسیدیم که التفات محدود به یک صنعت بدیعی نیست، ...
بیشتر
یکی از شگردهای ادبی که در تعریف، نامگذاری، بیان انواع و کارکردهای آن اختلافنظر زیادی وجود داشته و دارد شگرد ادبی التفات است که با توجه به شعر و ادب فارسی و التفات خاص به متن، نیازمند بازنگری، بازتعریف و تبیین وجوه بلاغی بیشتری است. با بررسی و مطالعهی بسیاری از متون شعر فارسی به این نتیجه رسیدیم که التفات محدود به یک صنعت بدیعی نیست، بلکه دارای نقشی نشانهـ معناشناختی در طبقهبندی و تحلیل متون ادبی است؛ بدین معنی که هم در تفسیر متن ادبی، عنصری کلیدی به شمار میرود و هم در طبقهبندی انواع ادبی، فصل ممیز و معیاری نشانهشناختی محسوب میشود. همچنین در این پژوهش از طریق تطبیق اصطلاح «حرکت» با التفات، این شگرد را شامل هر نوع تغییر و حرکتی دانستهایم که در محور افقی و عمودی متن ادبی روی میدهد. از دیگر یافتههای این پژوهش، قرار دادن این شگرد ادبی ذیل یکی از مباحث علم معانی، یعنی فصل و وصل و بیان کارکردهای جدید التفات نظیر کارکرد تفسیری، گفتمانی، سمبولیکی، انسجامی و مکالمهای است.
میثم ابراهیمی؛ مهیار علوی مقدم؛ محمد داودی
چکیده
بلاغت تطبیقی،از ضرورتهای پژوهشی در مطالعات تطبیقی است که در مباحث تطبیقی زیباشناختی دریچههای جدیدی میگشاید و به بلاغت پژوهان معاصر درتحلیل وبررسی میراث بلاغت فارسی و زبانهای اروپایی، بهویژه بلاغت انگلیسی، یاری میرساند.این بررسی تطبیقی در سه حوزهی معانی، بیان و بدیع، بیگمان در طبقهبندی بلاغی این شگردهای هنری و تحلیل ...
بیشتر
بلاغت تطبیقی،از ضرورتهای پژوهشی در مطالعات تطبیقی است که در مباحث تطبیقی زیباشناختی دریچههای جدیدی میگشاید و به بلاغت پژوهان معاصر درتحلیل وبررسی میراث بلاغت فارسی و زبانهای اروپایی، بهویژه بلاغت انگلیسی، یاری میرساند.این بررسی تطبیقی در سه حوزهی معانی، بیان و بدیع، بیگمان در طبقهبندی بلاغی این شگردهای هنری و تحلیل های زیباشناختی متن ادبی مؤثر است، بهویژه علم معانی که در مقایسه با دو علم بیان و بدیع در تحلیلهای زیباشناسی هر دو زبان مهجور مانده است.در این مقاله کوشیده شده است به بررسی تطبیقی نظریة کنش گفتاری،ساختارهای دستوری درمعانی ثانویه،تقدّم وتأخّراجزای کلامی،گسستگی وپیوستگی، ساختارجملات دربیان معنا(ایجاز، اطناب و مساوات)درفارسی و انگلیسی پرداخته شود.طبقهبندی بلاغت در دو زبان فارسی و انگلیسی میتواند به یافتن شباهت ها وتفاوت هایی باخاستگاه هنری، زمینههای جهاننگری و نگرههای بنیادین زیباشناختی وتحلیل زیباشناختی متنهای ادبی این دو زبان بینجامد.گستردگی گاه آشفتهآمیز مباحث بلاغت در زبان فارسی درمقایسه بابلاغت انگلیسی، طبقهبندی منظمتر کتابهای بلاغی انگلیسی درمقایسه بابلاغت فارسی، بی توجّهی بلاغت ایرانی- اسلامی به مباحث پنجگانةیونانی(معنیآفرینی،سخن پیوندی،سخن پردازی،یادسپاری ورفتاری)جزسخن پردازی،تاثیر پذیری بیشتر بلاغت انگلیسی ازمنابع بلاغت یونانی وتاثیرپذیری بلاغت فارسی از قرآن ومتن های ادب فارسی، جای گرفتن شماری از مباحث علم معانی درمباحثی هشتگانه در زبان فارسی ودربلاغت انگلیسی در چارچوب اصطلاح«Decorum» ازدستاوردهای تطبیقی این پژوهش است.
مهدی قاسمزاده؛ حسن حیدری
چکیده
این مقاله به منظور شناخت شیوههای ایجاز قصر در داستان رستم و اسفندیار شاهنامه نوشته شدهاست. اغلب کتب معانی، در بحث ایجاز قصر، با تکیه بر منابع عربی، فقط به یک تعریف کلّی و ارائهی شواهدی در مورد آن بسنده کردهاند که اغلب شواهد در کتب مختلف تکرار میشود. امّا جز در مواردی معدود، از شیوهها و اغراض آن غفلت شده و یا گویا اصلاً در ...
بیشتر
این مقاله به منظور شناخت شیوههای ایجاز قصر در داستان رستم و اسفندیار شاهنامه نوشته شدهاست. اغلب کتب معانی، در بحث ایجاز قصر، با تکیه بر منابع عربی، فقط به یک تعریف کلّی و ارائهی شواهدی در مورد آن بسنده کردهاند که اغلب شواهد در کتب مختلف تکرار میشود. امّا جز در مواردی معدود، از شیوهها و اغراض آن غفلت شده و یا گویا اصلاً در مورد آن تحقیق و تفحّصی صورت نگرفتهاست. نویسندگان این مقاله ضمن پژوهش در موضوع مؤلّفههای علم معانی در داستان رستم و اسفندیار به یافتههایی در مبحث شیوهها و اغراض ایجاز قصر در این داستان و شاید تمام شاهنامه دست یافتهاند که میتواند الگوی شیوهها و اغراض این نوع از ایجاز در زبان فارسی، به طور عام و سایر متون ادب فارسی به طور خاص باشد. علاوه بر شیوههایی چون استفاده از ضربالمثلها، کنایات، کلمات قصار، کلمات مرکّب و مشتق، جملههای استفهامی، عبارات عطفی و بعضی استعارات و تشبیهات که در برخی کتب بلاغی فارسی برای ایجاز قصر گفتهشده، شیوههای چون استفاده از عبارات وصفی، صفات، ضمایر اشاره، اطلاق اسم، کلّیگویی، استفاده از ادات و حروفی مانند «چون»، «و» و... از شیوههایی است که در این پژوهش یافته و در این مقاله پیشنهاد شدهاست.
فاطمه جمالی
چکیده
علم معانی که تحت تأثیر فن خطابة یونان باستان پدید آمده و در پرتو قرآن کریم شکوفا شده است، در میان فنون مختلف بلاغی از درونی ترین مسایل زیبایی شناختی و ظریف ترین شیوه های تأثیر کلام سخن می گوید. از جمله قابلیت های بلاغی این دانش، می توان به تحلیل و تبیین اندیشه و جهان بینی گوینده، بیان مقتضیات حال و مقام مخاطب و توسّع زبان، اشاره کرد که ...
بیشتر
علم معانی که تحت تأثیر فن خطابة یونان باستان پدید آمده و در پرتو قرآن کریم شکوفا شده است، در میان فنون مختلف بلاغی از درونی ترین مسایل زیبایی شناختی و ظریف ترین شیوه های تأثیر کلام سخن می گوید. از جمله قابلیت های بلاغی این دانش، می توان به تحلیل و تبیین اندیشه و جهان بینی گوینده، بیان مقتضیات حال و مقام مخاطب و توسّع زبان، اشاره کرد که مبحث «مقاصد ثانوی خبر و انشا»، به عنوان یکی از مهمترین ارکان این علم، نقشی کارآمد و ویژه در این زمینه ایفا می کند. با این حال در کتاب های معانی بحث مستقل و مفصلی به آن اختصاص نیافته است بلکه، در دو بخش؛ اسناد خبری ذیل اغراض ثانوی خبر، و انواع انشا ذیل اغراض ثانوی پرسش، امر، نهی و ندا به این مبحث پرداخته اند. نظر به اهمیّت این بحث و نقش آن در بررسی کلام و رعایت اقتضای حال مخاطب و فوائد آن در نقد ادبی، سبکشناسی و فهم متون کهن و جدید، بازبینی آن ضرورت می یابد که پژوهش حاضر پس از تحقیق در امهات کتب بلاغی بدان پرداخته است. نتایج حاصل از بررسی کارکرد اغراض ثانوی جمله به همراه جداول مربوط به هریک، بیانگر مطالب درخور توجّهی نظیر: نوع و تعداد اغراض، تفاوت و تنوّع آن واختلاف معنی دار در ذکر این مقاصد ثانوی است